میانگین‌ها راست‌گوتراند

انتشار دو گزارش در ماه فوریه پیرامون وضعیت شبکه‌های ۴G در دنیا و سرعت واقعی شبکه‌های ۵G، نشان داد بیشتر از اینکه مسحور اعداد و ارقام باشیم؛ باید به سراغ کیفیت برویم. مهم نیست «حداکثر»ها چند هستند؛ مهم است «میانگین‌»ها چه چیزی را نشان می‌دهند.

در یک سال اخیر، خبرهای راه‌اندازی شبکه‌های ۵G را بارها شنیدیم. چندین اپراتور بزرگ دینا هم از شروع سرویس‌دهی ۵G در نیمه‌های سال ۲۰۱۸ خبر دادند و به طور یقین می‌دانیم که سال ۲۰۱۹ با دسترسی به ۵G آغاز می‌شود.

همیشه هم برای این شبکه‌ها سرعت‌هایی چند ده برابر سرعت شبکه‌های ۴G تبلیغ می‌شود و از سرعت‌های چند گیگابیت وحتا ۱۰ گیگابیت سخن به میان می‌آید. اما سرعت واقعی شبکه‌های ۵G امروزی چقدر است و چند برابر سرعت شبکه‌های ۴G می‌شود؟

این سوال مدت‌ها است ذهن رسانه‌ها را به خود مشغول کرده تا اینکه یک اپراتور و شرکت تحقیقاتی فلاندی به آن پاسخ دادند.

مقایسه سرعت ۵G با ۴G

شرکت Kauppalehti با همکاری اپراتور Elisa آزمایشی را تدارک دیدند که سرعت واقعی یک شبکه ۵G مبتنی بر دستگاه‌های و تجهیزات هواوی با استاندارد ۳GPP را اندازه‌گیری و با سرعت ۴G مقایسه کنند.

آن‌ها سعی کردند شرایط آزمایش کاملا عادی و طبیعی باشد؛ انگار یک کاربر می‌خواهد با گوشی خودش به اینترنت ۵G متصل شود. در این آزمایش، از باند ۳.۵ گیگاهرتز استفاده شده و فاصله دستگاه‌های فرستنده و گیرنده تنها ۵۰۰ متر است.

نتیجه این آزمایش نشان می‌دهد یک شبکه ۵G فعلی در بهترین حالت می‌تواند سرعتی ۷۰۰ مگابیتی به دست بدهد که ۱۴ برابر یک شبکه ۴G استاندارد است. این سرعت بسیار کم را با سرعت شبکه‌های یک گیگابیتی ۴G در برخی کشورهای مانند استرالیا مقایسه کنید و البته پیش‌نویس ۵G که بر سرعت ۱۰۰ برابری این شبکه نسبت به ۴G تاکید دارد.

حداقل انتظار از شبکه‌های ۵G رسیدن به سرعت‌های واقعی حدود ۵ گیگابیت است. پس، در یک کلام هنوز ۵G واقعی نداریم و به نوعی این شبکه‌های ۵G قلابی؛ بهینه‌ شده ۴G هستند.

البته، آزمایش‌کننده‌ها گفتند اگر از فناوری‌هایی مانند MU-MIMO استفاده شود؛ سرعت باز هم بهتر خواهد شد ولی دستگاه گیرنده کاربر حتما باید از این فناوری‌ها پشتیبانی کند.

سرعت ۴G در ایران

موسسه بین‌المللی و معتبر OpenSignal (مرجع جهانی ارزیابی و گزارش‌دهی درباره شبکه‌های موبایل) نیز گزارش سالانه خودش از وضعیت ۴G در جهان را منتشر کرده است.

این گزارش هم نشان می‌دهد سرعت شبکه‌های ۴G و محدوده پوشش‌دهی آن در بسیاری از کشورها و از جمله ایران؛ آن چیزی که تصور می‌شود، نیست و در وضعیتی بسیار پایین‌تر از آن هستیم.

این گزارش می‌گوید هنوز هیچ کشوری به متوسط سرعت ۵۰ مگابیت نرسیده است و کشورهایی مانند سنگاپور، هلند یا نروژ در محدوده سرعت‌های ۴۰ تا ۴۵ مگابیت هستند.

در ایران، متوسط سرعت شبکه‌های ۴G LTE برابر ۱۳.۷۳ مگابیت اعلام شده است که رتبه ۷۱ جهان را دارد. یعنی کاربران ایرانی ممکن است حداکثر سرعت‌هایی بسیار بیشتر از این مقدار داشته باشند ولی وقتی میانگین سرعت همه کاربران در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها و حتا روستاها را در نظر بگیریم؛ بیشتر از ۱۴ مگابیت نیست که تقریبا به واقعیت هم نزدیک است و گزارش‌های کاربران چنین موضوعی را اثبات می‌کند.

جالب‌تر اینکه میزان پوشش‌دهی ۴G در ایران هم با ادعاهای اپراتورها تناقض دارد و حدود ۶۹.۲۷ درصد است. یعنی نزدیک به ۳۰ درصد مساحت ایران هنوز به ۴G دسترسی ندارد و مبتنی بر شبکه ۳G است.

ایران در این فاکتور هم رتبه ۶۱ جهان را دارد. حالا این اعداد و ارقام را با خبرهایی مانند «راه‌اندازی آزمایشی شبکه موبایل یک گیگابیتی توسط فلان اپراتور ایرانی» یا «راه‌اندازی شبکه ۵G در سال آینده توسط بهمان اپراتور موبایل در ایران» مقایسه کنید تا متوجه شوید همیشه سرعت ملاک نیست.

میانگین‌ها به جای حداکثرها

در حقیقت، وقتی یک اپراتور، حالا از نوع خارجی بسیار معروف که در ده‌ها کشور فعالیت می‌کند و صدها میلیون کاربر دارد یا از نوع ایرانی با سریع‌ترین شبکه موبایل؛ اعلام می‌کند «شبکه یک گیگابیت در ثانیه راه‌اندازی شد» یا «سال آینده از شبکه ۵G با سرعت دانلود چند صد مگابیت رونمایی می‌شود»؛ نباید گول این سرعت‌ها را بخوریم و سریعا به سراغ میانگین سرعت برویم.

البته، این وسط برخی فاکتورها روی میانگین سرعت تاثیرگذاراند. مطمئنا کاربران تهرانی سرعت ۴G بیشتری نسبت به ۱۴ مگابیت دارند. آزمایش‌ها نشان می‌دهند در برخی مناطق تهران حتا دسترسی به سرعت‌های ۷۰ مگابیت امکان‌پذیر است ولی این سرعت‌ها برای همه نیست.

مساحت کشورها در محاسبه میانگین سرعت ۴G تاثیرگذار است. بهترین دلیل‌اش، سرعت‌های پایین ۴G در کشورهایی مانند ایالات متحده و روسیه است. همین‌طور؛ در برخی کشورهای اروپایی با مساحت پایین شاهد بالاترین سرعت‌ ۴G هستیم.

درباره شبکه‌های ۵G هم چنین موضوعی صادق است. ممکن است اپراتورهایی بتوانند ۵G با سرعت‌های چند گیگابیت راه‌اندازی کنند ولی دستیابی به این سرعت در بهترین شرایط شامل دستگاه فرستنده، دستگاه گیرنده، آنتن‌دهی و مسایل دیگر مانند داشتن حق اشتراک چنین سرویسی است.

همیشه بهتر است به «میانگین‌»ها بیشتر از «حداکثر»ها توجه کنید. وقتی در خبری خواندید فلان شبکه با سرعتی X مگابیت راه‌اندازی شده است؛ سعی کنید میانگین آن را محاسبه ولی باز هم بدبینانه باش رفتار کنید. «میانگین‌»ها راست‌گوتر هستند و مبنای بهتری برای تصمیم‌گیری خواهند بود.

* این یادداشت در شماره ۲۰۲ ماهنامه شبکه منتشر شده است.