آیا فیلترینگ دائمی اینترنت در راه است؟
نامه‌نگاری با شرکت متا و اجرای بی‌سروصدای بندهای طرح صیانت
همه کاربران اینترنت در ایران یک کابوس مشترک دارند: یک شب بخوابند و صبح که از خواب بیدار می‌شوند؛ هیچ فیلترشکنی کار نکند؛ هیچ سایت خارجی باز نشود؛ هیچ پیام‌رسان خارجی کار نکند و امکان ورود به هیچ شبکه اجتماعی وجود نداشته باشد.
همه آمدن چنین روزی را متصور هستند؛ حالا برخی صراحتا به زبان آورده و ایمان دارند در آینده‌ای نزدیک؛ رخ می‌دهد و برخی دیگر از کاربران، سعی می‌کنند در ظاهر باورش نکنند ولی در اعماق ضمیر درونی خود، ندایی می‌شوند که می‌گوید آری چنین اتفاقی می‌افتد!
همه شواهد و نشانه‌ها هم دال بر رخ دادن این قضیه است. از بسته شدن هر روزه فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها تا نامه‌نگاری با شرکت متا برای معرفی دفتر نمایندگی در ایران و رفتن به سوی اینترنت طبقاتی و VPN قانونی.
نامه مرکز ملی فضای مجازی به شرکت متا
آخرین ساعت‌های روز چهارشنبه گذشته، خبری درباره نامه‌نگاری مرکز ملی فضای مجازی با شرکت متا منتشر شد.
مرکز ملی فضای مجازی در این نامه که از طریق دفتر حافظ منافع کشور جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن برای مدیرعامل متا ارسال شده، ضمن اعتراض رسمی شرکت متا برای بسترسازی‌های ناامنی و آشوب اخیر در ایران، از این شرکت درخواست شده حداکثر به مدت ۱۰ روز، نماینده رسمی مسوولیت‌پذیر مستقر در ایران معرفی کند تا امکان فعالیت پایدار پلتفرم‌هایش (اینستاگرام و واتساپ) فراهم شود.
بسیاری از کارشناسان و کاربران شبکه‌های اجتماعی، این نامه را اجرای بند دیگری از طرح صیانت و نوعی بسترسازی برای تکمیل پروسه فیلترینگ دائمی در ایران می‌دانند.
چون، اولا شبکه‌های اجتماعی فیسبوک، واتساپ و اینستاگرام که زیر نظر شرکت متا هستند؛ هم‌اکنون در ایران فیلتر بوده و بعید است دیگر باز شوند.
دوما، ارسال چنین نامه‌ای در این شرایط امنیتی ایران و وضعیت ارتباطی کشور با اروپا و امریکا، آن هم برای یک شرکت امریکایی که ۱۰۰ درصد تابع قوانین ایالات متحده است؛ هیچ امیدواری برای همکاری را زنده نمی‌کند و بعید است شرکت متا اصلا به این نامه پاسخ بدهد یا حداقل پاسخی مثبت داده شود.
بیشتر به نظر می‌رسد، این نامه برای اقناع افکار عمومی و گرفتن بهانه از کاربران فضای مجازی در آینده است که بله ما نامه زدیم و مکاتبه کردیم ولی شرکت متا پاسخ‌گو نبود و مسئولیت‌پذیر نیست و گناه فیلترینگ دائمی اینستاگرام و واتساپ بر گردن خود این شرکت است.
اجرای چراغ خاموش طرح صیانت
یکی از بندهای اصلی طرح صیانت (همه نسخه‌ها)، نامه‌نگاری با شرکت‌های دارای شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار در ایران و درخواست برای معرفی نماینده ایران و پذیرفتن قوانین و شرط و شروط دولت برای ادامه همکاری بود.
کاری که اکنون مرکز ملی فضای مجازی با ارسال نامه‌ای برای شرکت متا انجام داده است. در طرح صیانت یک بازه زمانی ۳۰ روزه تعیین شده بود ولی در نامه مرکز ملی فضای مجازی، حداکثر ۱۰ روز به متا برای معرفی نماینده ایران فرصت داده شده که البته دو روز آن، شنبه و یک‌شنبه برای آن‌ها تعطیل است.
در شهریور ماه، کمیسیون تنظیم مقررات فضای مجازی به دستور شورای عالی فضای مجازی تشکیل شد و دقیقا چند روز پس از آن، ۳۰ شهریور ماه اینستاگرام و واتساپ فیلتر شدند.
در مهر ماه، خیل زیادی از سرویس‌ها، بازی‌ها و شبکه‌های اجتماعی، یکی پس از دیگری به فیلترینگ پیوستند و از آن سو، فیلترشکن‌ها یکی یکی از کار افتادند.
روند شناسایی و از کار افتادن فیلترشکن‌ها ادامه دارد و هر روز، دور زدن فیلترینگ اینترنت ایران سخت‌تر می‌شود.
هر روز، کاربران سرورها و پروتکل‌های VPN جدیدتری را آزمایش می‌کنند و فردا با از کار افتادن آن‌ها روبرو هستند. یک جنگ عیان و سخت در میانه میدان اینترنت برای باز کردن پلتفرم‌های فیلتر شده یا بسته نگه داشتن آن‌ها و عدم دسترسی به بدهای وب.
پله پله پیش به سوی اینترنت طبقاتی
همزمان با فیلترینگ واتساپ، اینستاگرام و از کار انداختن وی پی ان‌ها، بسترسازی برای اجرای یک بند دیگر طرح صیانت نیز در حال انجام است و آن اینترنت طبقاتی یا اینترنت غیرهمسان است.
در اینترنت طبقاتی، کاربران به چندین گروه تقسیم‌بندی شده و هر گروه یک سری دسترسی‌ها به پیام‌رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها دارند.
مردم عادی یک اینترنت کاملا بسته و دارای فیلترینگ دائمی خواهند داشت.
اساتید دانشگاه، دانشجویان، محققان و مسئولین سیاسی، به سرویس‌هایی مانند یوتیوب دسترسی آزاد پیدا می‌کنند.
خبرنگاران، فریلنسرها و برخی کاربران خاص دیگر هم می‌توانند دسترسی آزاد به توییتر، اینستاگرام، تلگرام و برخی دیگر از شبکه‌های اجتماعی داشته باشند.
در ماه‌های اخیر، بارها و بارها ایده‌های اینترنت طبقاتی از زبان نمایندگان مجلس، مدیران وزارت ارتباطات، خود شخص وزیر ارتباطات و سایرین به گوش رسیده است.
مثلا، هفته پیش، آیین‌نامه حمایت از فریلنسرها تصویب و منتشر شد که در آن صراحتا وزارت ارتباطات مکلف است تا زیرساخت‌های دسترسی به اینترنت پرسرعت و پایدار با «سطح دسترسی مناسب» را برای فریلنسرهایی که اعتبار‌سنجی شده‌اند، فراهم کند.
یا اول آبان ماه بود که «احمد راستینه»، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در یک مصاحبه با خبرگزاری ایلنا، روی دو کار اساسی مجلس برای اینترنت و فضای مجازی تاکید کرده است: ضابطه‌مندسازی فضای مجازی و تعیین سطوح مختلف دسترسی!
همزمان، «محمد دین‌محمد آذری»، رئیس کمیسیون مرکزداده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران، از تبعیض در فیلترینگ گفت و پیش‌تر از آن، «احمدرضا نخجوانی» مدیرعامل شاتل پیرامون تفاوت قائل شدن میان اپراتورهای اینترنت برای فیلترینگ، صدایش بلند شده بود.
به‌زودی همه فیلترشکن‌ها بسته می‌شوند
با دوستی که در شرکت‌های مخابراتی کار می‌کند؛ درباره بهترین VPN برای این روزها صحبت می‌کردم که ناگهان گفت: «فرقی نمی‌کند چه سرویس و وی پی انی بگیری؛ چون به‌زودی همه فیلترشکن‌ها بسته می‌شوند.»
همین نظر را هم برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی دارند. سایت زومیت، هفته پیش در گزارشی مفصل، درباره تغییرات اساسی که در زیرساخت اینترنت ایران برای اعمال فیلترینگ و محدودیت دسترسی به فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها صورت گرفته است؛ صحبت کرده و نوشته بود ایران پیچیده‌ترین تکنیک‌ها برای فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام و بستن پروتکل‌های رمزنگاری را در پیش گرفته است.
پس، چندان بعید هم نیست که وزارت ارتباطات، مرکز ملی فضای مجازی و مجلس دارند در پشت پرده با هم برای یک فیلترینگ دائمی همکاری می‌کنند و گام به گام، بخش‌هایی از آن اجرایی می‌شود.
نظر شما درباره فیلترینگ دائمی چیست؟
اگر برای خرید مودم، اینترنت و تجهیزات شبکه سوال داشتید یا نیاز به راهنمایی و کمک دارید؛ کانال تلگرام شبکه‌چی به آی‌دی shabakehchi@ را فالو و پرسش خود را برای مدیر کانال بفرستید تا جواب دهیم.
درود. تا حدودی با مندرجات این مطلب جالب موافقم ولی بخش‌هاییش قابل بحث هست. از یک طرف، در این موضوع که پیدا کردن وی‌پی‌ان‌های فعال هر روز دشوارتر می‌شه شکی وجود نداره. به هر حال فیلترینگ به شکلی آرام اما پرفشار در حال تشدید هست و، برای مثال، وی‌پی‌انی که حدود ۱۴ سال ازش استفاده می‌کردم، چند روزی هست که به هیچ وجه و با هیچ پرتکلی کار نمی‌کنه، و این اتفاق بر روی اینترنت یک ISP خانگی افتاده. حالا از یک وی‌پی‌ان دیگه استفاده می‌کنم و باید دید تا چه زمانی دوام خواهد داشت. اما از طرف دیگه بسیار بعید هست روزی فرا برسه که هیچ وی‌پی‌انی اصلاً کار نکنه. به هر حال زیرساخت اینترنتی و ارتباطی ما هر اندازه هم که در فیلترینگ کارآمد باشه، بعید هست از زیرساخت ارتباطی چین و به اصطلاح “The Great Wall” پیشرفته‌تر باشه و در بهترین حالت، یک کپی و رونویسی دقیق از روی اون خواهد بود. همین حالا در چین وی‌پی‌ان‌های زیادی کار می‌کنن و البته همون طور که میثاق عزیز اشاره کرد، این یک نبرد دایمی میان ارائه‌دهندگان وی‌پی‌ان و متولیان فیلترینگ خواهد بود. البته نباید یک موضوع رو نادیده گرفت: هر اندازه هم که وی‌پی‌ان‌ها بتونن این ساختار پیچیده‌ی فیلترینگ رو دور بزنن، به هر حال پیدا کردن وی‌پی‌ان مناسب برای بسیاری از مردم دشوارتر می‌شه، قطعاً قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنه، و متولیان فیلترینگ به هدف اصلی خودشون که همون آزار و اذیت هرچه بیشتر مردم هست، متأسفانه نزدیکتر می‌شن.
به امید روزهای بهتر.
دوستان شما که قصد ندارید – یا نمی‌تونید – و یا جرأت ندارید دیدگاه‌های پستی شبیه به این رو منتشر کنید، چرا می‌نویسید «نظر شما درباره فیلترینگ دائمی چیست؟»
خب نظر ما این است که عجب هوای خوبی! واقعاً دلچسب و جذاب، و در عین حال، یک پیاله آش‌رشته هم به شدت می‌چسبد!
دمتون گرم که منتشر کردید! فکر می‌کردم با تأخیر ایجادشده قصد انتشار ندارید.
جا داره یادی کنیم از مقاله و نظر شخصی نویسنده آن:
https://shabakehchi.com/opinion/22165/5-predictions-about-the-future-of-irans-internet