خداحافظ طرح صیانت؛ سلام طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی

امروز، ۶ دی ماه، یازدهمین جلسه کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت مجلس برگزار شد و طی آن ضمن رونمایی از متن جدید طرح صیانت، نام آن نیز به طرح «نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» تغییر کرد.

پس از مخالفت مرکز پژوهش‌های مجلس با طرح صیانت فعلی و طرح ایرادات و اشکالات زیاد به آن، از جمله مغایرت با برخی اصول قانون اساسی و ارائه طرح صیانت پیشنهادی از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و استعلام نظر شورای عالی فضای مجازی، نمایندگان مجلس تصمیم گرفتند روی یک طرح جدید کار کنند.

لذا، طرح «نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» از فردا در دستور کار کمیسیون مشترک خواهد بود. در طرح جدید که به جای ۳۷ بند، شامل ۲۱ بوده و خلاصه‌تر شده است؛ سیاست‌گذاری از مدیریت اجرایی اینترنت مجزا شده است.

براساس نسخه‌ای از طرح جدید که منتشر شده است، به منظور مدیریت درگاه اینترنت کشور، کارگروهی متشکل از رئیس مرکز ملی فضای مجازی (ریاست کارگروه) و نمایندگان وزارت ارتباطات، سازمان پدافند غیر عامل، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، قوه قضائیه، ستاد کل نیروهای مسلح و سازمان اطلاعات سپاه ایجاد می‌شود.

همچنین در نسخه جدید مانند نسخه قبلی، مسئولیت کلان اعمال مصوبات کارگروه مدیریت گذرگاه ایمن مرزی، ایجاد هماهنگی‌های لازم بین دستگاه‌های مرتبط در اجرای مصوبات مزبور و نظارت بر حسن اجرای آنها به عهده ستاد کل نیروهای مسلح گذاشته شده است. هرچند امور فنی و اجرایی مربوط به گذرگاه‌های ایمن مرزی از قبیل راه‌اندازی، نگهداری، ایجاد دسترسی، توسعه و ارتقاء برعهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خواهد بود.

یکی از نکات مهم طرح صیانت، ایجاد یک تنظیم‌گر کلی در ذیل شورای عالی فضای مجازی بود که در نسخه جدید نیز وجود دارد؛ اما اختیارات این تنظیم‌گر که کمیسیون عالی تنظیم مقررات نام دارد، مقید به قوانین موجود کشور شده است. همچنین در این نسخه، تنظیم‌گران بخشی به رسمیت شناخته شده‌اند.

تنظیم‌گر عالی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، وظایف و اختیارات ویژه‌ای دارد که یکی از آنها تهیه و تصویب ضوابط مدیریت ترافیک داخلی و خارجی فضای مجازی کشور است. همچنین تصویب الزامات کلان صدور مجوز برای هرگونه فعالیت و کسب‌وکار در فضای مجازی به پیشنهاد تنظیم‌گران بخشی و پیشنهاد قوانین مورد نیاز کشور در حوزه مسائل فضای مجازی به دولت برای تصویب در مجلس شورای اسلامی از دیگر اختیارات این کمیسیون است.

دیگر تغییری که در طرح جدید نسبت به نسخه‌های قبلی وجود دارد، تغییر نام شورای عالی فناوری اطلاعات (شورای اجرایی فناوری اطلاعات) به شورای اجرایی تحول دیجیتال است که کلیه وظایف آن در صرفا چارچوب مصوبات شورایعالی و در سطح قوه مجریه خواهد بود.

در این طرح که تاکید ویژه‌ای به خدمات کاربردی شبکه ملی اطلاعات دارد، آمده است که هرگونه استفاده دستگاه‌های اجرایی از خدمات فضای مجازی خارجی و تبلیغ آنها ممنوع است و دستگاه‌های اجرایی موظفند طبق مصوبات کمیسیون عالی خدمات عمومی و دولت الکترونیکی خود را بر بستر خدمات فضای مجازی داخلی دارای مجوز ارائه نمایند.

در همین حال هرگونه تبلیغ، ترویج و اشاعه خدمات فضای مجازی فاقد مجوز از طریق صداوسیما، رسانه‌های دولتی و رسانه‌هایی که به نحوی از انحاء از بودجه عمومی استفاده میکنند و دستگاههای اجرایی ممنوع است.

در حالی‌که نسخه کامل طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی برای عموم منتشر شده است؛ می‌توان تنها تغییر بزرگ طرح جدید را حذف بندهای مربوط به مسدودسازی سرویس‌های خارجی دانست.

کارشناسان اعتقاد دارند بسیاری از اشکالات اساسی طرح صیانت اولیه هنوز در این طرح جدید وجود دارد و نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند.

قرار است فردا، نمایندگان عضو کمیسیون مشترک شروع به کار روی طرح «نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» کنند. آن‌چه که مشخص است؛ این طرح هنوز خام و اولیه است و چکش‌کاری‌های زیادی می‌شود تا به یک طرح نهایی و مصوب برسد. برخی نماینده‌ها اعتقاد دارند که طرح صیانت به بن‌بست رسیده است ولی موافقان طرح صیانت، هنوز با جدیت آن را دنبال کرده و می‌خواهند در اسرع وقت نهایی شده و ابلاغ گردد.