آیا دوران ارزانی اینترنت در ایران به پایان رسیده است؟

حجم بسته‌های اینترنت ثابت به نصف کاهش یافت تا عملا شاهد افزایش قیمت ۱۰۰ درصدی غیرمستقیم اینترنت باشیم. بعد، بسته‌های پرمصرف کاربران اینترنت موبایل در اپراتورهای همراه اول و ایرانسل حذف شدند تا باز عملا کاربران برای چند ده گیگابایت اینترنت، نیاز داشته باشند چندین بار بسته اینترنت بخرند. آیا این تغییرات به منزله پایان اینترنت ارزان قیمت در ایران است؟

سال‌ها است کارشناسان و مدیران اپراتورها و البته متولیان وزارت ارتباطات می‌گویند قیمت اینترنت در ایران ارزان‌تر از سایر کشورها است. در حالی‌که قیمت اینترنت در ایران زیر ۱ دلار است؛ قیمت اینترنت در کشورهای همسایه و کشورهای مشابه از نظر اقتصادی با ایران، به ۲ الی ۳ دلار می‌رسد.

ضمن اینکه در چند سال اخیر و با تورم شدیدی که در ایران بوده است؛ همه‌چیز چند صد برابر افزایش یافته ولی قیمت اینترنت به صورت جزئی رشد کرده است و متناسب با سایر خدمات، گران نشده است.

سایت یلنا یک مثال مقایسه‌ای جالب درباره وضعیت قیمت اینترنت در ایران طی چند سال اخیر و مشکلات قیمت‌گذاری دستوری می‌زند:

«قیمت یک بطری آب معدنی نیم لیتری در سال ۱۳۹۵ حدود ۶۰۰ تومان بود که الان به ۴۰۰۰ تومان رسیده است؛ حال اگر منصف باشیم نرخ میانگین هر گیگابایت بسته‌های اینترنتی در سال ۹۵ حدود ۱۲ هزار تومان بود که اکنون به کمتر از ۳ هزار تومان رسیده است.

یعنی در سال ۱۳۹۵ می توانستیم «با یک گیگابایت اینترنت» ۲۰ بطری نیم لیتری آب معدنی خریداری کنیم اما اکنون حتی امکان خرید یک بطری آب معدنی هم نداریم!»

سایت عصر ایران هم می‌نویسد که دوران ارزانی اینترنت برای کاربران پایان یافته است و شاهد گرانی شدید بسته‌های اینترنت در امسال خواهیم بود؛ همان‌طور که شاهد گرانی شدید خودرو، دلار، سکه، طلا، مسکن، خوراکی‌ها و خدمات در سال‌های اخیر بودیم.

البته، این سایت می‌گوید که این گرانی هیچ تناسبی با درآمدها و حقوق مردم ندارد و بهایی برای کیفیت بهتر نیست اما آیا در ایران و در همه صنایع و مشاغل خدماتی، چنین معادله‌ای برقرار است که حالا در اینترنت و مخابرات انتظار داریم؟ آیا قیمت خودروهای داخلی در ایران متناسب با حقوق و درآمد مردم است یا متناسب با کیفیت آن‌ها؟

در روزهای اخیر، مخالفت‌های زیادی با افزایش قیمت اینترنت شده است و برخی آن را به طرح صیانت و برخی دیگر به برجام و گرانی‌های افسارگسیخته سال جدید و برخی هم به سیاست‌های ضد فضای مجازی دولت و وزارت ارتباطات ربط می‌دهند ولی واقعیت همه این‌ها نیست و تنها یک چیز است: اشتباهات سال‌های گذشته در قیمت‌گذاری دستوری اینترنت و جلوگیری از افزایش قیمت اینترنت، متناسب با تورم سایر خدمات؛ بدون توجه به افزایش هزینه‌های اپراتورها و پرداخت‌های دلاری آن‌ها،

سایت یلنا می‌نویسد:

«در دوران اوج همه‌گیری کرونا، دولت قبل حاضر به تعدیل تعرفه‌های ارتباطی نشد و با وجود افزایش چشم‌گیر ترافیک روی شبکه‌های تلفن همراه اپراتورهای کشور که بانیان توسعه زیرساخت‌های دورکاری و به نوعی در خط اول ارائه خدمات در زمان کرونا بودند، دولت برای جلوگیری از عدم رضایت احتمالی ایجاد شده، زیر بار اجرای این کار مهم که با توسعه کشور گره خورده بود، نرفت.

با این حال اکنون تمامی دست اندرکاران حوزه ارتباطات مخصوصا ارتباطات سیار و دولتمردان به این نتیجه رسیده اند که ادامه این روند دیگر شدنی نیست.

با بروز و ظهور کرونا طی دو سال اخیر که بار ترافیکی شبکه های ارتباطی را به حد سرریز رسانده و تمامی منابع و زیرساخت ها را درگیر خود کرده، شرایط تحریمی و همچنین عدم تأمین فرکانس‌های موردنیاز اپراتورهای ارتباطی برای توسعه تکنولوژی‌های جدید، امکان هرگونه سرمایه گذاری از اپراتورهای ارتباطی سلب شده است.

بدون شک عواقب این روند در آینده بسیار نزدیک در چشم مشترکان تلفن همراه خواهد رفت؛ همان گونه که عواقب قیمت‌گذاری دستوری را در بسیاری از صنایع شاهد بودیم.»

همان‌طور که در یادداشت «هنوز موج اصلی گرانی اینترنت از راه نرسیده است؛ اپراتورها فعلا دارند با حجم و آستانه مصرف منصفانه بازی می‌کنند!» چند روز پیش نوشتیم؛ این تغییرات بسته‌های اینترنت ثابت و حذف بسته‌های اینترنت همراه در ابتدای سال ۱۴۰۱، به معنای افزایش قیمت اینترنت مستقیم نیست و اپراتورها هنوز منتظر تعرفه‌های جدید برای افزایش قیمت بسته‌های اینترنت هستند. این سخن به این معنی است که در ادامه باز هم اینترنت افزایش پیدا خواهد کرد.

دو روز پیش هم «محمدعلی یوسفی زاده»، رئیس کمیسیون اینترنت نصر تهران و مدیرعامل آسیاتک در مصاحبه‌ای گفت که این تغییر حجم بسته‌های اینترنت فقط ۳۰ درصد مشکلات مالی اپراتورها را حل می‌کند و هنوز باید قیمت اینترنت افزایش پیدا کند تا به یک سطح قابل قبولی از درآمدها برسند.

این شرایط نشان می‌دهد داریم به دورانی می‌رسیم که دیگر اینترنت در ایران ارزان نیست و یک خدمات گران قیمت برای اقشار مختلف مردم محسوب می‌شود؛ جز اینکه دولت دوباره بخواهد با قیمت‌گذاری دستوری یا دادن یارانه به شرکت‌های اینترنتی، به مردم در دسترسی ارزان به اینترنت کمک کند.