اگر فروشنده‌ای به شما کالایی بفروشد و بعد متوجه شوید هیچ به کارتان نمی‌آید یا آن چیزی که فکر می‌کردید؛ نیست و حالا نمی‌دانید چه‌کارش کنید؛ خودتان را بیشتر سرزنش می‌کنید یا یقه فروشنده را می‌گیرید؟

مثلا تصور کنید چای‌سازی بخرید ولی بفهمید اصلا مارک خوبی نبوده و طعم چایی را از بین می‌برد یا جاروبرقی با قدرت بالا بخرید اما در عمل مطابق انتظار شما تمیز نکند و مایوس شوید. در این شرایط چه می‌کنید؟

غالب اوقات در این شرایط دست به فرافکنی می‌زنیم و فروشنده یا شرکت سازنده را مقصر می‌دانیم. با القابی منفی و زشت خطاب‌شان می‌کنیم و ازشان شاکی هستیم.

شاید هم کالای خریداری شده را زیر بغل زده و سراغ‌شان برویم و دنبال احقاق حق و مرجوعی آن باشیم. البته، برخی برندهای معروف و معتبر عمدتا خارجی ۲۴ و ۴۸ ساعت زمان برای بازپس‌گیری کالا در نظر می‌گیرند و شما این شانس و انتخاب را دارید اگر کیفیت و عملکرد کالا مطابق نیاز و انتظارتان نبود؛ سریعا آن را تحویل دهید و پول‌تان را پس بگیرید.

در ایران، کمتر تولیدکننده و برندی چنین ریسکی را می‌پذیرد و البته در میان شرکت‌های اینترنتی اصلا چنین قاعده‌ای تعریف نشده است و اتفاقا برعکس کسب‌وکار و درآمدزایی مبتنی بر نادانی و فریب کاربر است.

واضح است که منظورم تمام شرکت‌های اینترنتی و اپراتورهای موبایل نیست و گاهی اوقت فروشنده‌ها و نمایندگی‌های آن‌ها بدون اطلاع از دفتر مرکزی و شرکت اصلی، ترفندهایی برای جذب مشتری بیشتر مبتنی بر عدم آگاهی آن‌ها به کار می‌برند.

کاربران نادم؛ شرکت‌های متقلب

سال گذشته، یک اپراتور موبایل مودمی را با سروصدا، مراسم رونمایی و تبلیغات گسترده وارد بازار کرد. این مودم آن قدر مشخصات سخت‌افزاری دهان‌پرکن و تبلیغات‌پسندی داشت که همه کاربران را مجذوب خود کرد و به وسوسه افتادند مودم‌های فعلی را فروخته و این مودم رده بالا را خریداری کنند.

شرکت‌های اینترنتی و اپراتورهای موبایل دیگر هم سریعا دست به کار شدند و سفارش این مودم را با لوگو و مشخصات خودشان به سازنده اصلی خارج از کشور دادند. چند ماهی نگذشته، بازار پر شد از این مودم و یک رقابت و جنگ برای فروش بیشتر آن.

حالا اگر به سایت‌های دست دو فروشی مانند «شیپور» و «دیوار» سری بزنید؛ ده‌ها آگهی فروش این مودم را مشاهده می‌کنید چون اصلا آن چیزی نیست که نشان می‌داد و برایش تبلیغ شد و در نمایشگاه‌ها با طرح‌های تخفیفی رنگارنگ به مردم فروختند. مودم را با چند صد گیگابایت حجم اینترنت رایگان به کاربران ارایه کردند ولی عملا چند ده گیگابایت هم نمی‌شود با این مودم از اینترنت استفاده کرد.

سیل کاربران پشیمان و نادم به راه افتاده و بودجه زیادی که برای خریدش هدر رفته است. متاسفانه این سناریویی است که بارها در قالب‌‌های مختلف تکرار شده است.

یک بار با اینترنت وایمکس، بار دیگر با اینترنت TD-LTE، دورانی با ADSL و فروش انواع مودم‌های قدیمی و تاریخ مصرف گذشته به مشتریان در قالب طرح‌های تخفیفی، حجم اینترنت هدیه، مودم رایگان، نصب رایگان و غیره.

در نمایشگاه الکامپ کار یک فروشنده اینترنت به جایی رسید که برای فروش مودم، «نهار رایگان» می‌داد و در بلندگو اعلام می‌کرد اگر فلان طرح اینترنت ما را ثبت‌نام کنید، یک نهار و مودم رایگان مهمان ما هستید!

در همین نمایشگاه، بازدیدکننده‌ای به غرفه فروش اینترنت دیگری مراجعه و درخواست کرد بهترین مدل مودم و سریع‌ترین اینترنت را به او پیشنهاد بدهند. فروشنده هم بدون اینکه درباره کار مشتری، شهر و استان محل سکونت، موقعیت و مکان خانه او از نظر آنتن‌دهی و حتی حجم و سرعت مورد نیازش اطلاعاتی کسب کند، گران‌ترین مودم و طرح اینترنت را پیشنهاد داد و این بازدیدکننده هم شروع به پر کردن فرم ثبت‌نام و احتمالا بعدش پرداخت هزینه‌ای چند صد هزار تومانی می‌کند.

در ایالات متحده، انگلیس، استرالیا و بسیاری از کشورهای دیگر، اپراتورهای موبایل بهترین و کارآمدترین مودم‌ها و روترها را همراه با طرح‌های اینترنت خود به مشتریان پیشنهاد می‌دهند.

مودم‌هایی که این روزها، در آشفته بازار شبکه ایران به عنوان محصول استوک وارد شده و با قیمت‌هایی بالای یک میلیون تومان فروخته می‌شوند. جالب است این مودم‌ها به معنای واقعی کلمه هم از سایر مودم‌های چینی و تایوانی بازار کیفیت ساخت، سرعت و عملکرد بهتری دارند. فروشنده‌ها هم اصلا توضیحی درباره لوگوی اپراتور مخابراتی حک شده روی این مودم‌ها نمی‌دهند و حتی مشاهده می‌شود با نام خود این اپراتور به فروش می‌روند.

مودم‌های سفارش شده AT&T، Optus، Airnet، Tishnet، Vodafone و Telstra وارد بازار ایران شدند و غالبا هم محصولاتی درجه یک و رده بالا هستند.

یکی از خرده‌فروشان آنلاین معروف ایران؛ مودمی را به تنهایی ۴۰۰ هزار تومان قیمت زده است. همان مودم با ۵۰۰ گیگابایت اینترنت از یک شرکت اینترنتی با قیمتی ۳۳۰ هزار تومان و با یک ترابایت اینترنت به قیمت ۲۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. چگونه می‌توان این معادله عجیب را حل و هضم کرد؟

من در تمام این جریان‌ها و کلاه‌برداری‌ها، خودم را بیشتر از هرکس دیگری مقصر می‌دانم. اگر منِ کاربر چشم بسته انتخاب نکنم؛ اطلاعات کامل و کافی داشته باشم و فریب تبلیغات و طرح‌های شرکت‌های اینترنتی را نخورم؛ هیچ‌کس نمی‌تواند از نادانی‌ام کسب درآمد کند.

این دانایی و آگاهی که نیاز داریم؛ یک زنجیره به هم پیوسته با حلقه‌ها و نودهای مختلف است. رسانه‌ها باید رسالت اطلاع‌رسانی خود را درست و کامل انجام دهند؛ فروشنده‌ها و به‌خصوص فروشگاه‌های اینترنتی سمت کاربر و خریدار باشند و حاضر به فروش هر محصول و تبلیغ هر چیزی نشوند.

نهادهای نظارت بر بازار و شرکت‌های اینترنتی حلقه دیگری است و سازمان‌هایی مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نقش و وظیفه پراهمیت‌تری دارند.

* این یادداشت برای شماره ۲۰۸ ماهنامه شبکه نوشته و منتشر شده است.