خیرین وای‌فای‌ساز

در یادداشت ماه گذشته درباره جنبش WiFi Off کافی‌شاپ‌های امریکایی و اروپایی حرف زدم. برخی کافی‌شاپ‌ها در این کشورها روترها را خاموش و وای‌فای را ممنوع کردند و بیشتر علاقه‌مندند مشتریانشان در کافه با هم گپ بزنند و حضور فیزیکی داشته باشند. در این یادداشت می‌خواهم جنبه دیگری از وای‌فای عمومی را بررسی کنم که اتفاقاً برعکس جنبش WiFi Off نباید هرگز خاموش شود.

هر روز در خبرها می‌خوانیم شرکت فیسبوک به طور رایگان با استفاده از پهپادها برای فلان کشور و منطقه افریقایی دسترسی به اینترنت ایجاد کرد. یا شرکت گوگل باز هم با استفاده از بالون می‌خواهد وای‌فای عمومی رایگان بر فراز برخی شهرها راه‌اندازی کند. شرکت Intersection چند سال پیش در خیابان‌های شهر نیویورک کیوسک‌های اینترنت گیگابیتی نصب کرد تا مردم حتی در پیاده‌روی و ترافیک هم به وای‌فای دسترسی داشته باشند. همین شرکت در روزهای گذشته اولین کیوسک‌های اینترنت گیگابیتی را در خیابان‌های لندن نصب کرده است و با همکاری اپراتور برتیش تلکام و یک شرکت دارنده بیلبوردهای تبلیغاتی سعی دارند در شهرهای دیگر انگلیس کیوسک‌های قدیمی تلفن شهری را به کیوسک‌های اینترنت گیگابیتی تبدیل کنند. این کیوسک‌ها علاوه بر اینترنت خدمات بسیار دیگری مانند تلفن شهری، جست‌وجو در اینترنت، تماس اضطراری، نقشه و وضعیت ایستگاه‌های مترو، اتوبوس وغیره را عرضه می‌کنند. باز هم در نمونه مشابه، شرکت فیسبوک می‌خواهد یک کابل اینترنت با پهنای ‌باند بسیار بالا بین دو شهر لس‌آنجلس و هنگ‌کنگ راه‌اندازی کند. 

بیشتر بخوانید: چگونه ارایه وای‌فای رایگان می‌تواند سود بیشتری نصیب کسب‌وکارها کند؟

سؤال: چرا این شرکت‌ها به هر دری می‌زنند اینترنت و وای‌فای عمومی رایگان در اختیار مردم قرار بدهند؟ چرا دسترسی مردم تمام جهان به اینترنت در سال‌های اخیر به یک چالش و مسئله جهانی تبدیل شده و بزرگان دنیای فناوری مانند مارک زاکربرگ (مدیر عامل فیسبوک) و بیل گیتس (مدیر عامل سابق مایکروسافت) مدام در مجامع بین‌المللی درباره‌اش حرف می‌زنند؟ 
سال گذشته در شهر همدان شاهد افتتاح چند کیوسک اینترنت همگانی بودیم. شهرداری همدان با همکاری مخابرات این شهر توانسته بودند چند کیوسک قدیمی تلفن شهری را به کیوسک اینترنت تبدیل کنند و روی آن‌ها خدمات شهری ارائه دهند. همچنین، شاهد بودیم برخی اپراتورهای تلفن همراه در برخی شهرها و مناطق پررفت ‌و ‌آمد شهری یا ایستگاه‌های اتوبوس و مترو وای‌فای عمومی رایگان ارائه دادند. البته از سرانجام این طرح‌ها خبری ندارم!
واقعیت این است که ایران و به‌خصوص مناطق فقیرنشین و حاشیه‌نشین شهرهای بسیار بزرگی مانند تهران و البته استان‌ها و شهرهای جنوبی و مرزی ایران به‌شدت نیازمند دسترسی به اینترنت و وای‌فای عمومی هستند. باید قبول کرد در چند سال اخیر گام‌های بسیار بزرگی برای توسعه زیرساخت اینترنت در ایران برداشته شده و اپراتورهای تلفن همراه و اپراتورهای اینترنت نیز پوشش شبکه‌ای خود را گسترده‌تر و باکیفیت‌تر کرده‌اند، اما هنوز شاهدیم جمعیت بسیار زیادی از ایران به اینترنت پرسرعت و اینترنت موبایل یا وای‌فای رایگان دسترسی ندارد. دقت کنید بیشتر تأکیدم روی دسترسی رایگان به اینترنت است، وگرنه شاید در تمام روستاهای ایران اینترنت نفوذ کرده باشد. 

اتفاقاً به نظرم حاشیه‌های شهرها و شهرک‌های کوچک پراکنده در این ایران بزرگ و شهرها و استان‌های مناطق محروم به اینترنت پرسرعت رایگان نیاز مبرم و بیشتری دارند تا مراکز شهرها، مجتمع‌های تجاری، مراکز خرید، مال‌ها و دانشگاه‌ها. باید این تصور غلط را اصلاح کنیم که اینترنت یک کالا یا خدمات لوکس و اضافی و مخصوص پول‌دارها است. 
بسیاری از مردم هزینه خرید یک مودم یا روتر بی‌سیم چند ده هزار تومانی و خرید یک اینترنت کم‌سرعت چند هزار تومانی در ماه را ندارند یا اصولاً خانه و کاشانه و دستگاهی برای استفاده راحت از اینترنت وجود ندارد. وقتی یک خانواده ۵ نفره در خانه‌ای ۵۰ متری زندگی می‌کنند، نمی‌توان تصوری از استفاده از اینترنت داشت. دسترسی به وای‌فای عمومی رایگان باعث می‌شود هزینه‌های رفت ‌و آمد و ترافیک و مسافرت‌های بین‌شهری کاهش پیدا کند. از خدمات شهری راحت‌‌تر، سریع‌تر و رایگان استفاده شود. فرهنگ و آموزش میان کودکان و جوانان بالا برود. بسیاری از مهارت‌ها و کلاس‌های آموزشی فیزیکی با هزینه‌های گزاف حذف و آموزش‌های رایگان و آنلاین روی وب جایگزین آن‌ها شوند. سطح سواد دیجیتالی مردم ارتقا یابد و با بسیاری از حقوق و قوانین شهروندی، شهری و فردی/ اجتماعی خود آشنا شوند و مشکلات عدیده‌ای حل شود.

بیشتر بخوانید: چگونه فریلنسرها همیشه به اینترنت پر سرعت دسترسی داشته باشند

همچنین، بهداشت و درمان، مخابرات و ارتباطات، کسب ‌و کارهای کوچک و راه دور و خانگی، نظم اجتماعی و بسیاری موارد مشابه دیگر رونق می‌گیرند. در جنوب ایران و خوزستان روستای دورافتاده‌ای را سراغ دارم که در خانه‌های آن‌ها اعضای خانواده فوتبال و فیلم‌های تلویزیونی را از طریق اینترنت می‌بینند و برای خرید تلویزیون و دستگاه‌های پخش‌کننده و ست‌آپ‌باکس هزینه‌ای نمی‌دهند. این رویکرد و نگاه در تمام جهان شناخته شده و جاافتاده است. سازندگان تجهیزات شبکه مدل‌های ارزان‌قیمت خود را روانه کشور هند می‌کنند یا مدل‌هایی خاص برای مردم این کشور با قیمت‌های بسیار پایین فقط چند دلار می‌سازند. 

در ایران به خیرین وای‌فای‌ساز نیاز داریم. باید شهرداری‌ها، دولت و تمام دستگاه‌های مرتبط سعی کنند دسترسی به اینترنت رایگان برای همه مردم و نه‌فقط یک قشر خاص فراهم شود. اپراتورهای اینترنت و موبایل باید راهکارهایی برای دسترسی رایگان به اینترنت و وای‌فای در روستاها، شهرها و استان‌های مرزی و مناطق محروم، بخش‌های حاشیه‌نشین شهرها و شهرک‌های بیرون از شهر ارائه بدهند. تصور کنید اگر یک دختر یا پسر دانشجوی روستایی یا حاشیه‌نشین شهری به اینترنت رایگان دسترسی داشته باشد، دیگر به تردد روزانه در شهر و پرداخت کرایه ماشین برای انجام کارهای ساده‌ای مانند دانلود یک جزوه یا پرداخت یک قبض یا آموزش یک مهارت نیازی ندارد.

* این یادداشت در ماهنامه شبکه شماره ۱۹۴ منتشر شد.