شرکت ایسوس در سال ۲۰۱۷ نخستین روتر وای‌فای ۶ (استاندارد ۸۰۲.۱۱ax) را معرفی کرد. از آن زمان تاکنون چندین مدل روتر بی‌سیم دیگر مبتنی بر این استاندارد رونمایی شدند و شرکت‌ها فرصت آزمایش و خطای آن‌ها را داشتند. اکنون، در لحظه ورود این روترها به بازار برای فروش به مصرف‌کننده نهایی هستیم.

به طور رسمی، روترهای وای‌فای ۶ از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی پشت ویترین فروشگاه‌ها رویت خواهند شد.

این روترها از نظر مشخصات و ویژگی‌ها با دیگر روترهای بی‌سیم بازار بسیار متفاوت هستند و قیمت به نسبت بالای ۳۰۰ دلاری یا همین حدود را دارند. بنابراین، بهتر است پیش از تصمیم‌گیری برای خرید یک روتر ۸۰۲.۱۱ax یا حتی برنامه‌ریزی برای خرید آن‌ها در ماه‌های آینده، چند نکته بسیار مهم را با هم مرور کنیم.

نگاهی کوتاه و گذرا به استاندارد ۸۰۲.۱۱ax

شاید هنوز برخی از کاربران با استاندارد جدید شبکه‌های بی‌سیم و وای‌فای آشنا نباشند.

پس، بهتر است کمی درباره این استاندارد صحبت کنیم. وای‌فای ۶ (یا همان استاندارد IEEE 802.11ax) جدیدترین استاندارد شبکه‌های بی‌سیم و پس از استاندارد ۸۰۲.۱۱ac تصویب‌شده است.

این استاندارد در ابتدا برای ارتباطات بسیار نزدیک فرکانس ۶۰ گیگاهرتز طراحی و تدوین‌شده و برعکس استاندارد ۸۰۲.۱۱n که مبتنی بر فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز و استاندارد ۸۰۲.۱۱ac که مبتنی بر فرکانس ۵ گیگاهرتز است؛ از هر دو فرکانس ۲.۴ و ۵ گیگاهرتز به‌طور هم‌زمان پشتیبانی و استفاده می‌کند.

شکل ۱. شماتیکی از فرکانس‌ها و پهنای‌باند شبکه‌های بی‌سیم در استانداردهای ۸۰۲.۱۱ac و ۸۰۲.۱۱ax. دستگاه‌های ۱۱ax باید روی پنهای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز قرار بگیرند تا بالاترین سرعت را ارائه دهند.

سرعت انتقال اطلاعات روی این استاندارد چندین برابر استاندارد ۸۰۲.۱۱ac است و نخستین روترهای مبتنی بر آن می‌توانند سرعت ۴.۵ گیگابیتی را پشتیبانی و به نمایش بگذارند. البته، روترهای جدیدتر تا سرعت ۱۱ گیگابیت را پشتیبانی می‌کنند.

این استاندارد از MIMO 4×4 به همراه مدولاسیون QAM1024 پشتیبانی می‌کند و پهنای‌باند مورد نیازش روی فرکانس ۵ گیگاهرتز برابر ۱۶۰ مگاهرتز است.

به‌زودی استاندارد ۸۰۲.۱۱ax طیف محصولات بسیار بیشتری را نسبت به استانداردهای پیشین پشتیبانی می‌کند و با فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا و ۵G عجین می‌شود.

در روترهای وای‌فای ۶ از فناوری‌هایی مانند OFDA یا OFDMA و همین‌طور MU-MIMO و TWT استفاده می‌شود که همگی روی سرعت، برد موثر، کیفیت سیگنال‌دهی و انتقال اطلاعات تاثیرگذار هستند.

شما دارید یک محصول Draft خریداری می‌کنید

درباره روترهای ۱۱AX این روزهای بازار باید بدانید که تولید این محصولات بر اساس پیش‌نویس (Draft) استاندارد ۸۰۲.۱۱ax است.

متاسفانه، نه شرکت‌های سازنده این روترها درباره این موضوع شفاف‌سازی می‌کنند (یا این‌که از عبارت Draft در جلوی نام روتر، روی جعبه محصول و همین‌طور مشخصات روتر استفاده می‌کنند.) و نه سازمان‌ها و نهادهای متولی این استاندارد تلاشی برای شفاف‌سازی و آگاهی خریداران دارند.

این اتفاق یک‌بار دیگر در بازار شبکه رخ‌داده است. هنگامی‌که اولین روترهای مبتنی بر استاندارد ۸۰۲.۱۱n وارد بازار شدند؛ همگی از عبارت «Draft» استفاده می‌کردند تا کاربر بداند، این روتر بی‌سیم بر اساس مشخصات درج‌شده در پیش‌نویس پروتکل ۸۰۲.۱۱n طراحی‌شده است.

برای استاندارد ۸۰۲.۱۱ac این اتفاق رخ داد و شرکت‌ها تاکید می‌کردند که روترهای عرضه‌شده از نسخه Draft این استاندارد پشتیبانی می‌کنند. اما حالا شرکت‌های سازنده روترهای ۱۱AX از این موضوع استقبال نکردند و در نتیجه روی جعبه روتر ایسوس RT-AX88U یا جدول مشخصاتش هیچ اشاره‌ای به پیش‌نویس بودن پروتکل ۸۰۲.۱۱ax نشده است.

در برخی محصولات می‌توان به‌صورت بسیار کمرنگ و کوچک‌شده در بخش بسیار کم‌اهمیتی از جعبه یا محصول اشاره به پیش‌نویس بودن ۸۰۲.۱۱ax را مشاهده کرد. 

ورود روترهای وای‌فای ۶ استاندارد به بازار باعث نمی‌شود که روترهای ۱۱AX Draft منسوخ و قدیمی شوند، بلکه مشکل اصلی این روترها عدم پشتیبانی از تمام ویژگی‌ها و مشخصات استاندارد ۸۰۲.۱۱ax است.

ما اکنون می‌دانیم یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های استاندارد ۸۰۲.۱۱ax، استفاده از فناوری MU-MIMO در لینک‌های آپلود است، اما اولین روترهای ۱۱ax Draft از این ویژگی پشتیبانی نمی‌کنند.

البته، تمام تولیدکننده‌ها می‌گویند دستگاه‌های آن‌ها از این ویژگی پشتیبانی می‌کنند و با یک به‌روزرسانی نرم‌افزاری و فریم‌ویری قابل‌حل است.

در استاندارد ۸۰۲.۱۱ac، محصولات پیش‌نویس و اصلی با عبارت‌هایی مانند «Wave 1» و «Wave 2» در بازار مشخص می‌شدند و مشتری هم تکلیف‌اش با این محصولات روشن بود.

گفته می‌شود، روترهای ۱۱ax Draft با یک پسوند «W» روانه بازار خواهند شد. هنوز چنین محصولاتی را مشاهده نکردیم اما اگر این اتفاق بیفتد؛ مصرف‌کننده می‌داند که کدام روتر از تمام ویژگی‌ها و مشخصات استاندارد ۸۰۲.۱۱ax پشتیبانی می‌کند و کدام روتر بر اساس نسخه پیش‌نویس طراحی‌شده است.
تاکنون سه پیش‌نویس برای استاندارد ۸۰۲.۱۱ax منتشرشده و پیش‌نویس چهارم نیز نوامبر ۲۰۱۸ منتشر خواهد شد. تا جولای ۲۰۱۸ تمامی روترهای معرفی‌شده از پیش‌نویس سوم استاندارد ۸۰۲.۱۱ax پشتیبانی می‌کنند. 

هیچ دستگاه‌ ۱۱ax وجود ندارد

نکته مهم دیگری که باید خریداران روترهای وای‌فای ۶ بدانند؛ در دسترس نبودن دستگاه ۱۱ax تا نیمه‌های سال ۲۰۱۹ است.

هنوز هیچ اسمارت‌فونی با پشتیبانی از این استاندارد منتشر نشده است. همین‌طور هیچ‌گونه کارت شبکه، دانگل وای‌فای، لپ‌تاپ و کامپیوتر رومیزی مجهز به استاندارد ۸۰۲.۱۱ax وارد بازار نشده است.

به معنای دیگر، اگر شما یک روتر بی‌سیم وای‌فای ۶ خریداری کنید، در عمل فعلا هیچ‌گونه استفاده‌ای از بخش ۱۱ax آن نخواهید داشت و حداقل چندین ماه باید منتظر بمانید.

شکل ۳. تی‌پی‌لینک روتر گیمینگ بسیار قدرتمند Archer AX11000 مبتنی بر استاندارد ۸۰۲.۱۱ax را معرفی کرده، اما این روتر از پیش‌نویس ۱۱ax بهره می‌برد و فعلا هیچ دستگاهی برای کار با آن وجود ندارد.

پیش‌بینی می‌شود، نخستین دستگاه‌های مجهز به ۱۱ax در نیمه سال ۲۰۱۹ وارد آسیا شده اما در کشورهای اروپایی و امریکا اواخر سال ۲۰۱۹ در دسترس خواهد بود.

البته، روترهای ۸۰۲.۱۱ax تنها به این پروتکل متکی نیستند و از استانداردهای ۸۰۲.۱۱ac و ۸۰۲.۱۱n نیز پشتیبانی می‌کنند. شما اگر یک روتر ۱۱ax خریداری کنید می‌توانید با دستگاه‌های ۱۱ac به این روترها متصل شوید.

آیا دستگاه شما با روترهای ۱۱ax سازگار است؟

به‌زودی همه کاربران در سراسر جهان این سوال را خواهند پرسید.

میلیون‌ها و شاید میلیاردها دستگاه در دنیا به قابلیت اتصال وای‌فای مجهز هستند اما کدام گروه از این دستگاه می‌توانند به روترهای ۱۱ax متصل شوند؟

تجربه گذشته به ما می‌گوید شرکت‌های سازنده این روترها تدابیری برای سازگاری دستگاه‌های قدیمی در نظر می‌گیرند و احتمالا بخش وسیعی از دستگاه‌های وای‌فای می‌توانند به روترهای وای‌فای ۶ متصل شوند.

اما در این میان، نسخه پیش‌نویس روتر و سازنده پردازنده مرکزی آن اهمیت بسیار زیادی دارد. اولین روترهای ۱۱ax با پردازنده شرکت برودکام وارد بازار می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود برخی ناسازگاری‌ها و عدم انطباق مشخصات رخ دهد.

شکل ۴. دی‌لینک هم یک روتر ۱۱ax پرطمطراق به نام AX1100 معرفی کرده ولی هنوز به بازار نیامده و هیچ اسمارت‌فون، لپ‌تاپ یا کامپیوتری نمی‌تواند به‌سرعت اسمی ۱۱ هزار مگابیت آن برسد.

شما هرچقدر دیرتر یک روتر ۱۱ax خریداری کنید؛ مشکلات کمتر و سازگاری بیشتری خواهید داشت.

همانند دیگر فناوری‌های جدید، باید انتظار داشته باشید در سال ۲۰۱۹ بیشترین ناسازگاری و بروز مشکلات در اتصال دستگاه‌های مختلف به روترهای ۱۱ax مشاهده شود و در سال ۲۰۲۰ و سال‌های بعدی به‌مرور این مشکلات کمتر شوند.

چه بهبود سرعت و کارایی واقعی به دست می‌آید؟

همه می‌دانیم با روترهای ۸۰۲.۱۱ax سرعت وای‌فای بیشتری خواهیم داشت، اما با روترهای موجود در بازار به‌طور واقعی چقدر بهبود کارایی داریم؟ 

همه می‌دانیم حداکثر سرعت یک لینک وای‌فای روی فرکانس۲.۴ گیگاهرتز برابر ۴۰۰ مگابیت و روی فرکانس ۵ گیگاهرتز برابر۸۶۷ مگابیت است.

این سرعت‌ها هم با فرض استفاده از مدولاسیون ۲۵۶QAM برای هر دو فرکانس ۲.۴ و ۵ گیگاهرتز است.

به‌طور استاندارد، فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز از مدولاسیون ۲۵۶QAM استفاده نمی‌کند و رسیدن به مرز سرعت ۴۰۰ مگابیت روی این فرکانس امکان‌پذیر نیست و همان سرعت ۳۰۰ مگابیت را باید در نظر گرفت.

تنها برخی از روترهای AC جدید از این مدولاسیون روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند که باید پهنای‌باند ۴۰ مگاهرتز فراهم باشد. در مکان‌های شلوغ دستیابی به این پهنای‌باند نیز امکان‌پذیر نیست. 

با فرض دانستن این اطلاعات، یک روتر پیش‌نویس ۱۱ax چه سرعت و کارایی به ما می‌دهد؟ در پاسخ باید گفت، مدولاسیون ۱۰۲۴QAM و پهنای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز. این موضوع را روی روتر ایسوس RT-AX88U بیشتر بررسی می‌کنیم.

روتر RT-AX88U از چهار استریم دیتا روی هر فرکانس کاری وای‌فای پشتیبانی می‌کند. مشخصات منتشرشده از این روتر توسط ایسوس به ما می‌گوید، سرعت ۱۱۴۸ مگابیت روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز و ۴۸۰۴ مگابیت روی فرکانس ۵ گیگاهرتز با این چهار استریم دیتا به دست می‌آید.

اما دستیابی به‌سرعت ۱۱۴۸ مگابیت روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز نیازمند استفاده از دستگاه‌هایی با پشتیبانی از مدولاسیون ۱۰۲۴QAM، پهنای‌باند ۴۰ مگاهرتز و MIMO 4×4 است. (جدول ۱)

جدول ۱. جدول ۸۰۲.۱۱ax MCS برای ۴ استریم دیتا و پهنای‌باند ۴۰ مگاهرتز روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز

دستگاه‌های ما فقط از MIMO 2×2 یا دو استریم دیتا روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند؛ بنابراین سرعت روتر RT-AX88U به نصف کاهش پیدا می‌کند و برابر ۵۷۴ مگابیت خواهد بود.

فعلا در بازار، هیچ دستگاهی از مدولاسیون ۱۰۲۴QAM روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز پشتیبانی نمی‌کند.

حداکثر سرعت اگر از مدولاسیون ۲۵۶QAM و پهنای‌باند ۴۰۰مگاهرتز استفاده شود، برابر ۴۰۰ مگابیت است که با روترهای AC به دست می‌آید. اما در فرکانس ۵ گیگاهرتز چه اتفاقی می‌افتد؟

ایسوس می‌گوید، روتر RT-AX88U سرعتی ۴۸۰۴ مگابیتی روی استاندارد ۸۰۲.۱۱ax و فرکانس ۵ گیگاهرتز خواهد داشت. دستیابی به این سرعت نیازمند مدولاسیون ۱۰۲۴QAM در کنار پهنای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز یا ۸۰+۸۰ مگاهرتز برای چهار استریم دیتا است.

جدول ۲. جدول ۸۰۲.۱۱ax MCS برای ۴ استریم دیتا در پهنای‌باند ۱۶۰ یا ۸۰+۸۰ مگاهرتز

باز هم دستگاه‌های رایج بازار از دو استریم دیتا پشتیبانی می‌کنند و حداکثر سرعت قابل‌دسترسی ۲۴۰۲ مگابیت است. ‌علاوه بر این، تنها دستگاه‌هایی که از پهنای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز پشتیبانی و استفاده می‌کنند، دستگاه‌هایی هستند که از پردازنده اینتل Wireless-AC 9260 سود می‌برند.

خود اینتل می‌گوید، حداکثر سرعت با این تراشه روی فرکانس ۵ گیگاهرتز برابر ۱.۷۳ مگابیت است که آن هم با مدولاسیون ۲۵۶QAM به دست می‌آید.

جدول ۳. جدول ۸۰۲.۱۱ax MCS برای ۲ استریم دیتا در پهنای‌باند ۱۶۰ یا ۸۰+۸۰ مگاهرتز 

بنابراین، اگر ما به یک روتر AC متصل شویم، پهنای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز را نداشته باشیم، همان سرعت معمولی ۸۶۷ مگابیت به دست می‌آید.

در نتیجه، روی فرکانس ۵ گیگاهرتز هم با خرید یک روتر ۱۱ax شاهد افزایش سرعت و کارایی نخواهیم بود جز این‌که دستگاهی با مدولاسیون ۱۰۲۴QAM و پهنای‌باند ۱۶۰ مگاهرتز داشته باشیم که سرعتی ۱.۷۳ مگابیت به دست می‌دهد و باز هم ۲۴۰۲ یا ۴۸۰۴ مگابیت در دسترس نیستند.

تصمیم نهایی

با دانستن نکته‌های بالا، خرید یک روتر ۱۱ax در سال ۲۰۱۸ و حتی نیمه اول ۲۰۱۹ یک اشتباه بزرگ است. شرکت‌های سازنده روتر همیشه محصولاتشان را با سروصدای زیاد و تعریف‌های اغواکننده و مبالغه‌آمیز رونمایی می‌کنند.

این شرکت‌ها از فناوری‌ها و اصطلاح‌هایی مانند مدولاسیون ۱۰۲۴QAM یا OFDMA و MU-MIMO 8×8 نام می‌برند تا قدرت و مزایای روترشان را به رخ مصرف‌کننده‌ها بکشند، ولی در عمل هیچ دستگاهی در بازار با این مشخصات نمی‌تواند به روتر متصل شود و سرعت‌هایی مانند ۱۱۴۸ مگابیت روی فرکانس ۲.۴ گیگاهرتز و ۴۸۰۴ مگابیت روی فرکانس ۵ گیگاهرتز دست‌یافتنی نیستند.

به‌علاوه، روترهایی که در سال ۲۰۱۸ و نیمه اول سال ۲۰۱۹ وارد بازار می‌شوند، مبتنی بر نسخه پیش‌نویس استاندارد ۸۰۲.۱۱ax هستند و برخی ویژگی‌های این پروتکل مانند MU-MIMO روی لینک‌های آپلود را ندارند.

بهتر است خریداران این روترها کمی بیشتر صبر داشته باشند و دقیقا یک سال دیگر، در نزدیکی ورود به سال ۲۰۲۰ برای خرید یک روتر ۱۱ax برنامه‌ریزی کنند.

البته، فراموش نکنید که روترهای فعلی ۱۱ax مانند روتر دی‌لینک AX1100 یا روتر گیمینگ تی‌پی‌لینک Archer AX11000 از استاندارد ۸۰۲.۱۱ac پشتیبانی می‌کنند و هم‌اکنون با غالب دستگاه‌ها سرعت و کارایی بهتری نسبت به روترهای AC خواهند داشت، اما هزینه گران‌تری هم باید برای خریدشان بپردازید.

* این مطلب در ماهنامه شبکه شماره ۲۰۹ منتشر شده است.