کلیات طرح صیانت تصویب شد؛ سناریوهای در انتظار اینترنت ایران چیست؟
آیا واقعا طرح صیانت در حال اجرا است؟
امروز، کمیسیون مشترک بررسی طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی و خدمات پایه کاربردی با حضور نمایندگان مجلس تشکیل جلسه داد و سرانجام طرح موسوم به «صیانت از کاربران در فضای مجازی» یا با نام جدید «نظام تنظیم مقررات فضای مجازی» با ۱۹ رای موافق از مجموع ۲۰ رای به تصویب رسید.
پس از تصویب کلیات طرح صیانت، اکنون نوبت به بررسی و تصویب جزئیات و مادهها و تبصرههای این طرح میرسد. همزمان مجلس شورای اسلامی درگیر تصویب بودجه سال ۱۴۰۱ است و به صورت فشرده جلسات سه شیفتهای برگزار میکند. به همین دلیل، مشخص نیست جلسات بعدی کمیسیون مشترک چه زمانی برگزار میشوند.
جلسه امروز کمیسیون مشترک نیز به صورت اضطراری و با فشار و اصرار رئیس کمیسیون برگزار شده و چند نماینده مجاس نسبت به زمان برگزاری جلسه و نحوه اطلاعرسانی جلسه انتقاداتی داشتند.
نکته نخستی که باید بگوییم؛ تصویب کلیات طرح صیانت به معنای شروع اجرای آن نیست و هنوز باید بند به بند آن نیز رایگیری و تصویب شود. برخی از کاربران تصور میکنند کلیات طرح که تصویب شده؛ همین امروز برای ابلاغ به شورای نگهبان میرود و مثلا از فردا صبح طرح صیانت اجرا میشود.
حالا، سوال مشخصی که در ذهن کاربران اینترنت نقش بسته است؛ چه چیزی در انتظار اینترنت ایران و فضای مجازی و کسبوکارهای آنلاین است؟ بسیاری از کاربران و کارشناسان در روزهای اخیر عنوان کردند طرح صیانت اجرا شده و کندی اینترنت حاصل همین موضوع است.
اگر فرض را بر اظهارات وزیر ارتباطات و دیگر مسئولان دولتی مرتبط با اینترنت و فضای مجازی و همینطور گفتوگوهای چند وقت اخیر مدیران اپراتورها و شرکتهای اینترنتی بگذاریم که طرح صیانت در حال اجرا نیست و کندی اینترنت به دلایل دیگری است؛ چند سناریو در انتظار اینترنت ایران است:
سناریو ۱: پیروزی موافقان و تصویب بند به بند طرح صیانت
با روندی که طرح صیانت از تابستان تا به امروز پیش رفته است؛ به نظر میرسد قدرت موافقان طرح صیانت بسیار بیشتر از مخالفان آن است و با هر ترفند و حربهای سعی میکنند این طرح را پیش برده و به تصویب نهایی و ابلاغ برسانند و برای اجرا به شورای نگهبان و بعد سازمانها و نهادهای مربوطه برود.
ایجاد هرج و مرج در فضای مجازی، بستن قانونی و محدودسازی و مسدودسازی شبکههای اجتماعی و پیامرسانها و پهنایباند و شکست کسبوکارهای آنلاین و بسته شدن آنها در این سناریو در انتظار اینترنت ایران است. دوست نداریم بیشتر از این سیاهنمایی کنیم و توی دل کاربران اینترنت را خالی کنیم!
سناریو ۲: پیروزی مخالفان، مخالفت شورای نگهبان و …
سناریو بعدی احتمالی، پیروزی مخالفان طرح صیانت با راهکارهای قانونی و عدم تصویب جزئیات و بندهای آن است. یا اینکه شورای نگهبان طرح صیانت را مغایر با قانون اساسی تشخیص بدهد و به بندهایی از آن اشکالاتی را وارد سازد که در نتیجه طرح صیانت دوباره به کمیسیون مشترک برگشت بخورد.
با تجربه شش ماههای که از این طرح داشتیم؛ احتمال رخ دادن این سناریو بسیار کم است. شاید در بخشهایی از مسیر تصویب کامل طرح صیانت، مخالفان موفق شوند حرف خود را به کرسی بنشانند ولی پیشبینی میشود نهایتا این طرح به شورای نگهبان برود و آنجا هم تصویب شود.
سناریو ۳: وزارت ارتباطات وارد کارزار شود
رابطه دولت و مجلس خوب است. از سوی دیگر، تا اینجا میدانیم وزارت ارتباطات با بخشهایی از طرح صیانت فعلی مخالف است؛ بهویژه بخشهایی که نقش حاکمیتی وزارت ارتباطات بر فضای مجازی را حذف یا کمرنگ میکند. «عیسی زارعپور» وزیر ارتباطات در چند ماه اخیر، کدهایی داده که نشان میدهد با طرح صیانت فعلی مخالف است؛ نه اینکه با مدیریت و کنترل و قاعدهمند کردن فضای مجازی مخالف باشد.
یک سناریو این است که ارتباطات خوب دولت و مجلس باعث شود این طرح به تصویب کلی نرسد یا اینکه بندهایی از آن تغییر پیدا کنند یا اینکه فعلا مسکوت باقی بماند.
وزارت ارتباطات چند ماه پیش یک نسخه از طرح صیانت را به مجلش پیشنهاد داد که البته تندروهای کمیسیون مشترک، با ترفندهای مختلف آن را دور زده و همان طرح پیشنهادی خودشان را جلو بردند.
سناریو ۴: تصویب طرح صیانت ولی عدم اجرای آن
کم نبودند طرحها و لایحههایی که در مجلس تصویب شده ولی هیچکسی حاضر به اجرای آنها نشده است. اگر وزارت ارتباطات در عمل مخالف طرح صیانت باشد؛ احتمال دارد بندهایی از آن را اجرا نکرده یا آنطور که خواسته شده؛ اجرا نکند تا نهایتا یک طرح صیانت شل و وا رفته و بدون تاثیرگذاری زیادی در روند اینترنت و فضای مجازی اجرا شود.
سناریو ۵: هماکنون طرح صیانت در حال اجرا است
این سناریو طرفداران زیادی دارد و در ماههای اخیر، بارها و بارها مطرح شده است. یعنی آن چیزی که در مجلس دنبال میشود؛ شکل قانونی طرح صیانت است وگرنه روح کلی آن در حال اجرا است و کندیهای اخیر اینترنت یا اختلالهای اینستاگرام یا محدود شدن پهنایباند و عدم افزایش پهنایباند بینالملل و مشکلات دیگر به این دلیل است.
واقعیت این است که سند متقن و قابل اعتماد و محکمی برای این موضوع نداریم و صرفا بسیاری از کاربران یا کارشناسان دارند حدس و گمان و پیشبینی خود را مطرح میکنند.
بخش کوچکی از طرح صیانت میشود مسدودسازی و محدودسازی اینترنت و پیامرسانها و شبکههای اجتماعی و بخش اعظمی از آن در حوزههای کسبوکاری آنلاین و حاکمیت و قانونگذاری است.
این روزها اینترنت همانند اکسیژن برای نفس مردم است و هم دولت و هم مجلس خوب میدانند که کوچکترین اشتباه و کاستی و انحراف میتواند مشکلات بزرگ و اساسی برای کل کشور، مردم و زیرساختهای اقتصادی و فرهنگی و سیاسی ایجاد کند. بنابراین، دولت به سادگی نمیتواند زیر بار طرح صیانت برود و خرجهای اضافی و گرفتاریها و دردسرهای بیشتری در این شرایط بد اقتصادی برای مردم برای خودش بتراشد.
خیلی زود مشخص میشود آیا واقعا طرح صیانت یا بخشهایی از آن در حال اجرا است یا قرار است اجرا شود!
نظر شما درباره آینده اینترنت ایران چیست؟ فکر میکنیم در چند ماه آینده کدامیک از سناریوهای گفته شده در بالا اجرا میشوند؟
اگر برای خرید مودم، اینترنت و تجهیزات شبکه سوال داشتید یا نیاز به راهنمایی و کمک دارید؛ کانال تلگرام شبکهچی به آیدی shabakehchi@ را فالو و پرسش خود را برای مدیر کانال بفرستید تا جواب دهیم.