تفاوت تاخیر و پهنای باند و توان عملیاتی چیست و کدام‌یک مهم‌تر است؟

امروزه تقریبا زندگی همه ما به اینترنت گره خورده است و یک اینترنت بد می‌تواند ضررهای جبران ناپذیری را به زندگی و همچنین کسب و کارهای ما وارد کند.

همیشه هنگام گشت و گذار در وب، پخش ویدیوها و بازی‌های آنلاین خواهان اتصال به اینترنت سریع و مطمئن هستیم. با این حال، دقیقا چه چیزی باعث می‌شود اتصال به اینترنت سریع باشد؟

ما در سایت شبکه‌چی در درباره راه‌های افزایش سرعت اینترنت صحبت کردیم و راه‌هایی نظیر خرید اینترنت فیبر نوری یا مودم‌های قدرتمندتر سیم‌کارتی را نیز معرفی کرده‌ایم.

اما باید گفت که یک اینترنت خوب در سرعت خلاصه نمی‌شود. پارامترهای زیادی وجود دارد که حتما شما نیز اسامی آنها را شنیده‌اید. ما در این مقاله می‌خواهیم سه پارامتر مهم یعنی تاخیر، پهنای باند و توان عملیاتی را معرفی و تفاوت‌های آن‌ها را بیان کنیم.

تعریف تاخیر، پهنای باند و توان عملیاتی

در ابتدا، تعریف هر کدام را به طور خلاصه می‌گوییم و سپس وارد جزئیات می‌شویم:

تأخیر یا Latency: مدت زمانی است که داده‌ها بین دستگاه‌های مختلف موجود در یک شبکه جابجا می‌شوند. این پارامتر قطعا بر کیفیت فعالیت‌های آنلاین تأثیر می‌گذارد.

پهنای باند یا Bandwidth: مقدار داده‌ای است می‌تواند در یک زمان معین از طریق شبکه منتقل شود و تاثیر بزرگی بر سرعت اینترنت می‌گذارد.

توان عملیاتی یا Throughput: مقدار داده‌ای است که با موفقیت از طریق اتصال اینترنت منتقل می‌شود و می‌تواند تحت تأثیر ازدحام شبکه یا اتصال ضعیف قرار گیرد.

حال می‌خواهیم وارد جزئیات این پارامترها شویم و میزان خوب و بد هر پارامتر را بررسی کنیم و اگر راهکاری برای بهبود آن‌ها وجود داشت با شما در میان خواهیم گذاشت.

تاخیر: هر میلی ثانیه هم مهم است

تأخیر یا Latency مدت زمانی است که طول می‌کشد تا یک سیگنال یا یک بسته داده از نقطه‌ای به نقطه دیگر در شبکه منتقل شود. منظور از شبکه در اینجا هم شبکه‌های داخلی و محلی کوچک است و هم شبکه‌های گسترده جهانی مانند اینترنت.

خود را در حال انجام یک بازی ویدئویی تصور کنید. شما یک دکمه را فشار می‌دهید تا کاراکتر شما یک پرش انجام دهد. حالا، Latency زمانی است که پس از فشار دادن دکمه، برای کاراکتر شما طول می‌کشد تا پرش را انجام دهد.

اگر Latency کم باشد (مثلاً ۲۰ میلی ثانیه)، کاراکتر شما تقریباً بلافاصله پس از فشار دادن دکمه پرش می‌کند که این بهترین حالت برای یک گیمر است.

 اما اگر تأخیر زیاد باشد (مثل ۵۰۰ میلی ثانیه)، مدت زمان قابل توجهی بین فشار دادن دکمه توسط شما و پرش کاراکترتان در بازی وجود خواهد داشت. گویی که در حال بازی در حرکت آهسته هستید که این حالت می‌تواند بازی شما را نابود کند و قبل اینکه شما پرش کنید، حریف در آن سر دنیا شما را هدشات کرده است!

اما Latency فقط برای گیمرها مهم نیست. در کارهای روزمره نیز یک پارامتر بسیار مهم است.

 یک تماس‌های ویدیویی مانند زوم یا اسکایپ را در نظر بگیرید. وقتی با کسی در حال مکالمه هستید، Latency زمانی است که بعد از صحبت کردن، صدای شما به گوش طرف مقابل می رسد. اگر تأخیر کم باشد، مکالمه شما به آرامی جریان خواهد داشت، تقریباً مانند اینکه در حال گفتگوی حضوری هستید.

حالا که تعریف Latency را دانستیم باید ببینیم چه مقادیری از این پارامتر و برای چه فعالیت‌هایی مناسب هستند.

به گفته سامانه MySpeed، مقادیر جدول زیر برای استفاده روان در فعالیت‌های رایج آنلاین ارائه شده در جدول مناسب خواهند بود؛

چه عواملی باعث تاخیر می‌شوند؟

Latency می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد که برخی از آنها عبارتند از:

۱- چقدر از سرور دور هستید: هر چه از سرور دورتر باشید، داده‌ها مسیر طولانی‌تری طی می‌کنند و قطعا تاخیر بیشتر می‌شود. این سفر رفت و برگشت از کامپیوتر شما به سرور را  “نرخ پینگ” می‌نامند.

به همین دلیل سامانه‌های اسپیدتست را معیار مناسبی برای سنجش اینترنت نمی‌دانیم چون معمولا تست با یک سرور کاربردی انجام نمی‌شود و نزدیک‌ترین سرور انتخاب می‌شود و مقادیر چنین تستی قابل استناد نیست.

۲- نوع اتصال اینترنتی شما: اینترنت‌های کابلی همیشه برای تاخیر بهتر از اینترنت‌های بی‌سیم مبتنی بر سیم‌کارت هستند. دقت کنید منظورمان شبکه‌های کابلی جدید مانند فیبرنوری یا VDSL است نه فناوری منسوخ ADSL.

۳- کیفیت وای فای شما: اگر سیگنال Wi-Fi شما ضعیف یا ناپایدار باشد، می‌تواند منجر به تاخیر یا وقفه در فعالیت های آنلاین شما شود. این به این دلیل است که بسته‌های داده باید دوباره ارسال شوند، که می‌تواند زمان انتقال داده‌ها بین دستگاه شما و سرور را افزایش دهد.

۴- عملکرد سخت افزار: اگر روتر یا مودم شما که شما را به اینترنت متصل می‌کند قدیمی یا آسیب دیده باشد، می‌تواند سرعت اینترنت شما را کاهش داده و تاخیر را افزایش دهد.

ترفندهای کاهش تاخیر اینترنت

خوشبختانه، چند راه برای کاهش Latency وجود دارد، مانند:

1. به جای وای فای از اتصال سیمی (اترنت) استفاده کنید.
2. نحوه دسترسی خود به اینترنت را تغییر دهید و از فیبرنوری، اینترنت سیم‌کارتی 5G یا اینترنت رادیویی استفاده کنید.
3. به روتر خود نزدیک تر شوید یا از توسعه دهنده وای فای استفاده کنید.
4. سروری را انتخاب کنید که به موقعیت مکانی شما نزدیکتر باشد.
5. از ساعات شلوغی اینترنت پرهیز کنید.
6. DNS های مختلف را امتحان کنید.
7. مرورگر، روتر و نرم افزار دستگاه خود را به روز کنید.
8. کش و کوکی‌های مرورگر خود را پاک کنید.

نکته آخر درباره تاخیر، به‌زودی استاندارد L4S در اینترنت اجرا می‌شود که می‌تواند تاخیر را به شدت کاهش دهد.

پهنای باند: اهمیت ظرفیت رسانه انتقال

پهنای باند مقدار داده‌ای است که می‌تواند در یک زمان معین از طریق شبکه منتقل شود. شما می‌توانید آن را به عنوان اندازه لوله‌ای که داده‌ها را حمل می‌کند در نظر بگیرید.

هرچه لوله بزرگتر باشد، داده‌های بیشتری می‌تواند از طریق آن جریان یابد. اما هرچه لوله کوچک‌تر باشد؛ داده‌های کمتری می‌تواند از طریق آن انتقال پیدا کند.

پهنای باند بر حسب بیت در ثانیه (bps)، مگابیت در ثانیه (Mbps) یا گیگابیت در ثانیه (Gbps) اندازه گیری می‌شود. پهنای باند بالاتر به معنی سرعت بیشتر اینترنت خواهد بود.

کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا می‌گوید که فعالیت‌های آنلاین مختلف برای یک تجربه عالی به پهنای باند متفاوتی نیاز دارند.

جدول زیر حداقل پهنای باند مناسب برای برخی از فعالیت‌های آنلاین را نشان ‌می‌دهد.

بنابراین، اگر به ویدیوهای HD در یوتیوب یا آپارات علاقه دارید؛ حداقل به ۵ مگابیت در ثانیه نیاز دارید. اما اگر از طرفداران ویدیوهای 4K هستید؛ به دنبال حداقل سرعت ۲۵ مگابیت بر ثانیه بگردید.

به خاطر داشته باشید که اینها فقط حداقل‌ها هستند. اگر تعداد زیادی دستگاه یا کاربر در یک شبکه دارید؛ ممکن است به پهنای باند بیشتری نیاز داشته باشید.

ترفندهای افزایش پهنای باند اینترنت

اگر اینترنت شما خیلی کند یا نامطمئن است؛ می‌توانید اقداماتی را برای افزایش پهنای باند خود انجام دهید:

1. طرح اینترنت خود را ارتقا دهید: اگر کاربران اینترنت کابلی هستید، اکثر ارائه دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) طرح هایی با پهنای باند متفاوت ارائه می‌دهند. البته این به شرطی است که اگر مثلا از DSL استفاده می‌کنید سیم‌کشی شما باید پذیرش پهنای باند بالاتر را داشته باشد.
2. فناوری اینترنت خود را ارتقا دهید: امکان ارائه خدمات فیبرنوری یا شبکه 5G را در محل خود بررسی کنید زیرا این سرویس‌ها پهنای باند شما را چندین برابر می‌کنند.
3. روتر بهتری خریداری کنید: گاهی اوقات، مشکل سرویس اینترنت شما نیست و مثلا شما یک اینترنت فیبرنوری با کیفیت دارید. در اینجا مشکل سخت افزار شما است. اگر دستگاه‌های زیادی به شبکه خود متصل دارید، یک روتر بهتر می‌تواند به شما کمک کند. به دنبال موردی باشید که از آخرین استانداردهای Wi-Fi پشتیبانی می کند، مانند Wi-Fi 6E یا Wi-Fi 7.
4. افزودن یک توسعه دهنده Wi-Fi: اگر مشکل شما بیشتر مربوط به پوشش است تا سرعت، به عنوان مثال، اگر “نقاط کور” در خانه خود دارید که سیگنال Wi-Fi ضعیف است یا وجود ندارد، یک توسعه دهنده وای‌فای خریداری کنید. این دستگاه‌ها دامنه سیگنال Wi-Fi شما را افزایش می‌دهند و اطمینان می‌دهند که بدون توجه به جایی که در خانه خود هستید، یک اتصال قوی و پایدار خواهید داشت.
5. محدود کردن برنامه‌های تشنه پهنای باند: برخی از برنامه ها از پهنای باند زیادی استفاده می کنند. برای مثال بازی‌های آنلاین و برنامه‌های ویدئو کنفرانس می‌توانند بخش بزرگی از پهنای باند موجود شما را مصرف کنند. اگر از این برنامه‌ها استفاده نمی‌کنید، مطمئن شوید که بسته هستند. اگر از آنها استفاده می‌کنید، تنظیمات را بررسی کنید تا ببینید آیا می‌توانید استفاده از پهنای باند آنها را محدود کنید.

در حالی که افزایش پهنای باند می‌تواند به بهبود سرعت اینترنت شما کمک کند، اما قطعا این تنها عامل نخواهد بود. کیفیت اتصال شما و سرعت دستگاه‌های شما نیز نقش زیادی دارد.

توان عملیاتی: جریان داده‌ها نیز مهم است

Throughput مقدار داده‌ای است که با موفقیت از طریق اتصال اینترنت شما در یک زمان معین منتقل می‌شود. این پارامتر نیز بر حسب بیت در ثانیه (bps)، مگابیت در ثانیه (Mbps) یا گیگابیت در ثانیه (Gbps) اندازه گیری می‌شود.

اتصال اینترنت خود را به عنوان لوله آب در نظر بگیرید. توان عملیاتی به این معنی است که واقعاً چه مقدار آب در مدت زمان معینی از لوله عبور می کند.

پهنای باند ظرفیت کامل لوله است. با فرض اینکه نشتی یا گرفتگی وجود نداشته باشد، Throughput مشخص کننده میزان آبی است که می‌تواند از لوله عبور کند.

بنابراین اگر پهنای باند یک لوله ۱۰ لیتر در دقیقه است، اما در هر دقیقه فقط ۵ لیتر در انتهای لوله دریافت می‌کنید، توان عملیاتی شما ۵ لیتر در دقیقه است.

توان عملیاتی تقریبا همیشه کمتر از پهنای باند است؛ زیرا ازدحام شبکه یا اتصال ضعیف جریان را کند می‌کند، مانند پیچ خوردگی یا سوراخ در لوله.

راه‌های مشخصی برای بهبود Throughput وجود ندارد. اما تعویض سرویس اینترنت همیشه راهکاری برای بهبود است. همچنین اگر قصد هزینه اضافی ندارید می‌توانید DNS های مختلف را امتحان کنید.

کدام پارامتر مهم‌تر است؟

ایده‌آل برای اتصال به اینترنت این است که تاخیر کم، پهنای باند بالا و توان عملیاتی شبکه بالایی داشته باشید که همه با هم دست در دست هم می‌دهند تا شما اینترنت خوبی داشته باشید.

اما مثلا در شبکه ضعیفی مثل اینترنت ایران، داشتن مقادیر متوسط پارامترهای بالا هم آرزو بنظر می‌رسند.

به عنوان سخن نهایی، حتما امکان دریافت فیبرنوری در محل زندگی‌تان را از شرکت‌های اینترنتی مطالبه کنید؛ چون بهترین راه برای رسیدن به یک اینترنت خوب فیبرنوری است.

اگر هم نمی‌توانید منتظر فیبر نوری بمانید؛ می‌توانید به سراغ اینترنت رادیویی یا مودم‌های 5G بروید که می‌توانند تا زمان رسیدن فیبرنوری راه‌حل‌های خوبی باشند.

شما از چه سرویس اینترنتی استفاده می‌کنید؟ آیا اینترنت شما پارامترهای حداقلی یک اینترنت خوب را دارد؟ مشکلات اینترنت خود را با ما در میان بگذارید تا اگر راه‌حلی داشتیم، بتوانیم ارائه دهیم.