مقصر کندی سرعت اینترنت این روزهای کشور کیست؟

وضعیت بد سرعت و کیفیت اینترنت در یکی دو ماه اخیر، صدای همه را درآورده است. آتش آن‌قدر شور شده که حتی خود وزیر ارتباطات نیز اعتراف می‌کند سرعت اینترنت خوبی نیست. شنیده می‌شود دیروز ۱۱ مهرماه، جلسه‌ای در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تشکیل شده که در آن مدیران اپراتورهای همراه و ثابت اینترنت به همراه مدیران وزارت ارتباطات و شرکت زیرساخت حضور داشتند تا به بررسی مشکل پهنای‌باند اینترنت کشور بپردازند.

تقریبا از دو ماه پیش و همزمان با مطرح شدن طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، اولین شایعات و زمزمه‌ها درباره افت سرعت اینترنت ایران و افزایش پینگ و تاخیرها در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران اینترنت ایرانی آغاز شد.

در همان زمان، سریعا این مشکل را به طرح صیانت ارتباط دادند و برخی سایت‌های گفتند فاز آزمایشی طرح صیانت آغاز شده است.

ابتدا، مشکل سرعت و کیفیت اینترنت روی یک اپراتور تلفن همراه بود. در بسیاری از ساعت‌های شبانه‌روز، سرعت افت محسوسی داشت یا با قطعی‌هایی همراه می‌شد و اصلا کیفیت و سرعت گذشته را نداشت.

کم‌کم صدای کاربران اپراتورهای دیگر موبایل هم بلند شد که وضعیت اینترنت دیتا اصلا خوب نیست و حتی نمی‌شود یک ویدئو ساده را استریم یا آپلود کرد.

این دومینو ادامه یافت و این بار نوبت به کاربران اپراتورهای ثابت اینترنت بود که شاکی شوند. اینترنت ثابت که طی این سال‌ها معمولا ترافیک و بار کمتری داشته است و بیشتر ترافیک اینترنت بر دوش اپراتورهای موبایل است؛ با افت سرعت شدید روبرو شد. مشکل روی اینترنت یکی دو اپراتور ثابت FCP آغاز گردید و کم‌کم به بقیه سرایت کرد. به‌طوری‌که حتی کاربران سرویس‌های اینترنت ثابت پرسرعتی مانند VDSL و FTTH نیز شاکی شدند و ابراز نارضایتی کردند.

اینستاگرام به زور باز می‌شود و در بسیاری از ساعت‌های روز اصلا به‌روز نشده و پهنای‌باند آن به طور محسوسی کاهش پیدا کرده است. دیگر شبکه‌های اجتماعی نیز چنین وضعیتی دارند و کار با آن‌ها برای همه کاربران سخت شده است.

گزارش‌های متعددی از وضعیت بد اینترنت در مردادماه و شهریورماه از سوی رسانه‌ها منتشر شد و کماکان انگشت اتهام به سوی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی بود. اما وزارت ارتباطات، اپراتورهای موبایل و نمایندگان مجلس به کل انکار اجرای طرح صیانت شده و می‌گفتند اصلا این طرح هنوز تصویب یا جزئیات آن مشخص نشده است که بخواهد وارد فاز آزمایشی اجرا شود.

در اواخر شهریورماه، ضمن اینکه پهنای‌باند و سرعت همه سرویس‌های اینترنت در ایران کاهش پیدا کرده و شما هر نوع اینترنتی که داشتید؛ فرقی نمی‌کرد و سرعت آزارتان می‌داد؛ بلکه فیلترشکن‌ها هم یکی پس از دیگری از کار می‌افتادند و مسدود می‌شدند یا این‌قدر اینترنت ضعیف بود که عملا کار نمی‌کردند.

در حالی‌که شرکت‌های اینترنتی و اپراتورهای تلفن همراه سکوت در پیش گرفته و درباره کندی اینترنت صحبت نمی‌کنند؛ در شبکه‌های اجتماعی انواع گزارش‌ها و تصاویر از افت سرعت و کیفیت اینترنت ایران منتشر می‌شود و دیگر شکی برای هیچ‌کس باقی نمانده است که خبرهایی هست!

حالا، واقعا مشکل اینترنت ایران در ماه‌های اخیر چیست؟ کمبود پهنای‌باند و اشباع شدن ظرفیت پهنای‌باند ایران؟ اجرای آزمایشی طرح صیانت؟ تغییر سیاست‌های وزارت ارتباطات و فضای مجازی کشور در راستای کاهش پهنای‌باند سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی؟

وزیر ارتباطات کندی اینترنت را پذیرفت

عیسی زارع‌‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که در شبکه‌های اجتماعی حضور ندارد و ترجیح می‌دهد از طریق درگاه‌های رسمی و غیر آنلاین پاسخ‌گوی کاربران باشد؛ در پاسخ یک پیامک یک کاربر درباره وضعیت بد کیفیت اینترنت؛ اعتراف می‌کند که زیرساخت اینترنت مشکلاتی دارد و وعده بهبود کیفیت اینترنت را می‌دهد.

سرویس رادار ابرآروان که ترافیک دیتاسنترهای معروف کشور را مانیتور می‌کند و معمولا یک اطلاعات آنی از وضعیت اینترنت کشور ارائه می‌دهد؛ نیز نشان می‌دهد به طور مثال روز جمعه دوم مهرماه، سرویس‌های مختلف مانند ویکی‌پدیا، اینستاگرام، گوگل، آپارات، ورزش۳، دیجی‌کالا به عنوان پربازدید‌ترین وب‌سایت‌های داخل کشور، وضعیت خوبی در اپراتورهای مختلف و شهر‌های گوناگون نداشته است:

وزیر ارتباطات در پاسخ یک کاربر که پیامک زده وضعیت سرعت اینترنت به شدت افتضاح است؛ می‌گوید: «مجموعه همکارانم در شرکت ارتباطات زیرساخت شبانه‌روزی در حال تلاش برای بهبود کیفیت هستند.»

جلسه فوری در رگولاتوری

نشریه پیوست گزارش داده مشکل شرکت ارتباطات زیرساخت در افزیش پهنای باند اینترنت کشور که از سال گذشته آغاز شده بود و پر شدن ظرفیت لینک‌‌های بین‌الملل منجر به اختلال ادامه‌دار در اینترنت کشور و شکایت‌های متعدد کاربران از کیفیت و سرعت شده است و اکنون وزارت ارتباطات را به فکر چاره مشکل انداخته و امروز (۱۱ مهر) جلسه‌ای با حضور مدیران اپراتورهای ثابت و همراه و شرکت ارتباطات زیرساخت در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای مشکل کمبود پهنای باند اینترنت کشور، برگزار شده است.

براساس این گزارش، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جلسه‌ای با حضور مدیران ارشد اپراتورهای همراه و ثابت و شرکت حاکمیتی ارتباطات زیرساخت به دنبال یافتن راهی برای مدیریت شرایط موجود و رفع اختلال‌ها است.

نشریه پیوست می‌گوید سال گذشته شرکت ارتباطات زیرساخت برای خرید پهنای باند بین‌الملل دچار مشکل شده و این شرکت برای افزایش ظرفیت پهنای باند باید به صورت موردی از شورای عالی فضای مجازی مجوز بگیرد. گفته می‌شود شرکت زیرساخت در ماه‌های پایانی سال گذشته ۵۰ گیگابیت بر ثانیه به صورت موقت به پهنای باند کشور از سمت جنوب اضافه کرد. همچنین پس از عید ۳۰۰ گیگابیت بر ثانیه از سمت ترکیه خریداری شد و در نهایت ۱۵۰ تا ۲۰۰ گیگابیت بر ثانیه از سمت ارمنستان قرار است به ظرفیت پهنای باند افزوده شود.

به صورت کلی حدود هزار و ۳۰۰ گیگ از اینترنت کشور از سمت جنوب تامین می‌شود و بقیه پهنای باند مصرف از کشورهای ارمنستان و ترکیه وارد کشور می‌شوند و کارشناسان می‌گویند هر ماه بین ۷ تا ۱۰ درصد افزایش مصرف اینترنت در کشور رخ می‌دهد و به نظر می‌رسد با توجه به متوقف شدن روند تامین پهنای باند و افزایش مصرف، ظرفیت اینترنت کشور به حد اشباع رسیده است.

آیا پهنای‌باند اینترنت بین‌الملل ایران اشباع شده است؟

براساس آنچه در گزارش عملکرد رگولاتوری آمده، پهنای باند بین‌الملل ایران در خرداد سال جاری به ۵ هزار و ۴۸۹ گیگابیت بر ثانیه رسیده است؛ اما اکنون اپراتورها می‌گویند این پهنای باند در ساعت‌ها اوج مصرف، جوابگوی نیاز کاربران نیست و در نتیجه سرعت و کیفیت به شکل محسوسی کاهش می‌یابد.

براساس آنچه الگوی مصرف اینترنت در کشور نشان می‌دهد، هر ۶ ماه باید ۲۰ تا ۲۵ درصد به پهنای باند کشور افزوده شود. در آخرین گزارش رگولاتوری تعداد کاربران اینترنت همراه کشور ۸۴ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۸۲۸ نفر و تعداد مشترکان اینترنت ثابت نیز ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار و ۵۰ اشتراک اعلام شده است.

ساعت‌های ۱۴ تا ۱۷ روز و ۲۱ تا ۲۴ شب، به عنوان پیک مصرف شبکه اینترنت به شمار می‌آیند و در این زمان‌ها ظرفیت اپراتورهای ثابت به صورت کامل پر شده و اپراتورهای همراه نیز دچار مشکل می‌شوند. در همین حال برخی کاربران معتقدند در روزهای پایانی هفته اختلال و کاهش سرعت اینترنت بیشتر از روزهای کاری هفته است.

رد پای طرح صیانت

در حالی‌که گفته می‌شود مشکل کندی اینترنت ایران در ماه‌های اخیر به خاطر اشباع ظرفیت پهنای‌باند بین‌الملل است؛ اما همچنان برخی از رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی اعتقاد دارند با تغییر دولت و روی خوش نشان دادن وزارت ارتباطات به طرح صیانت مجلس، فاز آزمایشی این طرح آغاز شده و کاهش پهنای‌باند اینستاگرام یا مسدود شدن فیلترشکن‌ها در همین راستا است.

سایت تجارت نیوز در گزارشی می‌گوید که شرکت‌های اینترنت خانگی و اپراتورهای همراه هریک بخشی از طرح صیانت را متقبل شده و سعی دارند کاربران را به سوی شبکه ملی اطلاعات و اینترانت داخلی سوق دهند و مدام در حال کاهش پهنای‌باند اینترنت بین‌الملل هستند.

در این گزارش آمده است که شرکت‌های اینترنتی به شدت روی بسته‌های اینترنتی داخلی یا اینترنت ملی مانور داده و کاربران را تشویق به خرید آن‌ها می‌کنند.

حتی در این گزارش آمده است که شرکت‌های اینترنت ثابت در حال افزایش قیمت تعرفه اینترنت خود هستند تا به صورت غیر مستقیم مردم را وادار به کاهش مصرف اینترنت کنند.

اگرچه بعید است این گزارش صحت داشته باشد و کمی بدبینانه است ولی بخشی از جامعه با آن همراه و همسو است و همه مشکلات اینترنت ایران که از قبل وجود داشته و اکنون به اوج رسیده است را از چشم طرح صیانت می‌بیند!

آیا مشکل کندی اینترنت حل می‌شود؟

سوالی است که جوابش بسیار سخت است. اگر تشکیل جلسه فوری بررسی مشکل زیرساخت اینترنت کشور در رگولاتوری درست باشد؛ یعنی اینکه مدیران ارشد مسئول در تامین اینترنت کشور نیز پذیرفتند وضع اینترنت ایران خوب نیست و در پی یافتن راه‌حل‌هایی هستند.

بحث افزایش قیمت دلار و تحریم‌ها و مشکلات تامین تجهیزات و سخت‌افزار به همراه برخی انحصارها باعث شده عملا هم اپراتورهای موبایل و هم شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت، در یک وضعیت حلقه‌مانند مشکلات و هزینه و قیمت اینترنت گرفتار شوند و نتوانند سرمایه‌گذاری‌های کلانی برای توسعه زیرساخت داشته باشند.

از سوی دیگر، مضرف اینترنت در ایران هر روز افزایش پیدا می‌کند. پیوستن چند صد هزار دانش‌آموز به سیستم آموزشی کشور فقط یک نمونه از افزایش کاربران اینترنت است.

امیدواریم در روزهای آینده، اتفاق‌های بهتری برای اینترنت و زیرساخت شبکه کشور بیفتد و شاهد بهتر شدن سرعت و کیفیت اینترنت باشیم. وزارت ارتباطات، شخص خود وزیر، شرکت زیرساخت و رگولاتوری باید اقدامات جدی انجام دهند تا هرچه سریع‌تر مشکل کندی اینترنت حل شود!

خیلی دوست داریم نظرات شما کاربران و خواننده‌های عزیز را هم درباره کندی اینترنت این روزهای کشور بدانیم. به نظر شما پهنای‌باند اینترنت بین‌الملل اشباع شده است یا طرح صیانت اجرا می‌شود؟