مشکلات اینترنت VDSL و راه‌حل‌های آن‌ها

اینترنت VDSL مخفف Very-high-bitrate Digital Subscriber Line یا «خط اشتراک دیجیتال با نرخ بیت بسیار بالا» است. VDSL همانند ADSL یک فناوری مبتنی بر DSL و خط تلفن ثابت است اما با سرعت و پهنای‌باند بیشتر.

سرعت دانلود اینترنت VDSL می‌تواند تا ۴ برابر اینترنت ADSL باشد و مهم‌تر از آن، سرعت آپلود اینترنت VDSL می‌تواند تا ۱۰ برابر اینترنت ADSL باشد. در ایران که غالب کاربران با سرعت آپلود مشکل دارند؛ اینترنت وی‌دی‌اس‌ال یک ایده‌آل محسوب می‌شود.

از چند سال پیش که صحبت ورود اینترنت VDSL به ایران شد و شرکت مخابرات نوید ارتقای اینترنت ثابت ADSL کاربران به نسل جدید اینترنت پرسرعت را دارد؛ کاربران زیادی چشم انتظار دسترسی و استفاده از این اینترنت بودند و برای آن لحظه‌شماری کردند.

اگرچه از سال ۹۶ زمزمه‌هایی درباره ورود اینترنت VDSL به ایران شنیده می‌شد و مدیرعامل وقت شرکت مخابرات به صورت نمادین از اولین سرویس اینترنت وی‌دی‌اس‌ال پرده‌برداری کرد ولی دقیقا در نمایشگاه الکامپ سال ۹۷، به طور رسمی سرویس اینترنت VDSL مخابرات به نام «سورینو» رونمایی شد و وزیر ارتباطات به همراه مدیرعامل مخابرات وعده دادند به‌زودی اینترنت ADSL کاربران به اینترنت VDSL تبدیل می‌شود.

این وعده‌ها هر چند ماه یک بار تکرار شد و از سال ۹۷ وارد سال ۹۸ شدیم و پس از آن سال ۹۹ فرا رسید؛ اما آن‌طور که تصور می‌شد؛ کاربران زیادی به اینترنت VDSL دسترسی پیدا نکردند.

شرکت مخابرات در چند شهر از جمله تهران به صورت بسیار محدود اینترنت VDSL ارائه داد و شرکت شاتل به صورت پایلوت در شهر دزفول استان خوزستان، اینترنت VDSL با سرعت ۷۰ مگابیت را راه‌اندازی کرد.

وزیر ارتباطات، محمدجواد آذری جهرمی، چندین بار در نمایشگاه‌های الکامپ و همین‌طور رویدادهای دیگر وعده داد به‌زودی انحصار مخابرات شکسته شده و شرکت‌های دیگر هم می‌توانند وارد حوزه ارائه سرویس اینترنت پرسرعت شوند.

برای نمونه، در اولین روزهای سال جاری، وزیر ارتباطات اعلام کرد دو شرکت مخابرات و شاتل می‌خواهند به سرعت و طی یک بازه دو ماهه، ۸۰۰ هزار پورت VDSL در دو استان تهران و قم ارائه بدهند.

در خرداد ماه اعلام شد شرکت‌های آسیاتک، پارس آنلاین، های‌وب، پیشگامان و غیره مجوز ارائه سرویس اینترنت وی‌دی‌اس‌ال گرفتند. همین‌طور، این وعده‌ها و تکرار چشم‌انداز دسترسی به ۲ میلیون پورت VDSL تا پایان سال ۹۹ تکرار شد ولی آمارها نشان می‌دهد اینترنت ثابت در ایران عقب‌گرد داشته و اصلا نتوانست به اهداف خود برسد.

وضعیت اینترنت VDSL در کشور

طبق گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی که در آبان ماه منتشر شد؛ کل مشترکان اینترنت XDSL کل کشور حدود ۷ میلیون ۷۴۹ هزار و ۲۷۰ کاربر و ضریب نفوذ VDSL نزدیک به ۰.۸ درصد است.

اینترنت VDSL در سه استان قم، تهران و مازندارن به ترتیب ۰.۶۱ درصد، ۰.۲۸ درصد و ۰.۲۲ درصد است و در استان‌های دیگر زیر ۰.۲ درصد است.

استان تهران که بیشترین تعداد پورت VDSL را دارا است؛ نزدیک به ۳۹ هزار پورت نصب شده است. استان‌های بعدی قم با ۸۵۰۰ پورت و مازندران با ۷۳۰۰ پورت است. آمار تفکیکی وضعیت VDSL در هر استان را می‌توانید در این گزارش ببینید.

این آمارها نشان می‌دهند وضعیت توسعه VDSL اصلا خوب نیست و در حالی‌که کاربران برای دستیابی به این فناوری جدید و اینترنت پرسرعت، بی‌تاب هستند اما به دلایل مختلفی واگذاری پورت‌ها به کندی صورت می‌گیرد.

در تازه‌ترین آمار سایت معتبر Speedtest نیز میانگین سرعت دانلود اینترنت ثابت ایران در ماه دسامبر ۲۰۲۰ نزدیک به ۱۹ مگابیت عنوان شده و رتبه ۱۳۶ را در میان ۱۳۹ کشور دارا هستیم.

در ادامه، نگاهی به مهم‌ترین مشکلات اینترنت VDSL خواهیم انداخت و به بررسی دقیق‌تر و جزئی‌تر آن‌ها می‌پردازیم. بسیاری از این مشکلات، خارج از حیطه کاربران هستند و عملا نمی‌توان برای حل آن‌ها اقدامی کرد؛ بلکه متولیان توسعه اینترنت و باندپهن در کشور به همراه شرکت‌های اینترنتی باید اراده و عزمی برای رفع آن‌ها داشته باشند.

در دسترس نبودن اینترنت VDSL

مشکل نخست، عدم دسترسی کاربران به اینترنت VDSL است. گفتیم که VDSL یک فناوری پیشرفته‌تر از ADSL است. در VDSL، یک شرکت اینترنتی باید در مرکز مخابراتی تجهیزات لازم را نصب کند؛ در کافوهای نزدیک به کاربران باز تجهیزات نصب شود و کابل‌کشی‌های فیبرنوری از مرکز مخابراتی تا کافوها و کابل‌کشی‌های خط تلفن ثابت مسی با کیفیت از کافو تا دم در منزل کاربر انجام شده باشد.

اگرچه اینترنت VDSL یک فناوری مبتنی بر کابل مسی و خط تلفن ثابت است ولی نیاز به زیرساخت کابل‌کشی فیبرنوری و تجهیز همه کافوهای خیابان‌ها به تجهیزات ارائه اینترنت پرسرعت دارد.

مشکل توسعه کند اینترنت وی‌دی‌اس‌ال در همین نقطه است. شرکت مخابرات مسئولیت کابل‌کشی فیبرنوری  را در شهرها برعهده دارد و به هزار و یک دلیل، این کابل‌کشی کند صورت می‌گیرد. کابل‌کشی که انجام شد؛ نوبت به تجهیز کافوها و نصب تجهیزات می‌رسد که باز شرکت‌های اینترنتی غالبا آمادگی ندارند یا به اندازه کافی سرمایه برای تجهیز کردن همه کافوهای یک شهر یا یک منطقه را دارا نیستند.

بنابراین، هیچ شرکتی به کاربر سرویس VDSL نمی‌دهد؛ حالا با هر قیمت و شرایطی!

کاربران در برخی استان‌ها مانند تهران و اصفهان بیش از دو سال است که برای دریافت اینترنت VDSL پیش‌ثبت‌نام کردند. نه تنها در شرکت مخابرات، بلکه در شرکت‌های دیگری مانند شاتل، آسیاتک، پیشگامان، پارس آنلاین و غیره پیش‌ثبت‌نام کردند ولی خبری از اینترنت VDSL نیست و کاری از دست آن‌ها برنمی‌آید.

راه‌حل: اشاره شد که مشکل توسعه اینترنت VDSL و گرفتن پورت خارج از دست و اراده کاربران است. تنها می‌توان توصیه کرد که حتما به صورت ماهیانه از مرکز مخابراتی منطقه خود جویای زمان ارائه سرویس اینترنت VDSL باشند. همین‌طور، با مراجعه به سایت‌های شرکت‌های اینترنتی که ذکر شد؛ در بخش پیش‌ثبت‌نام اینترنت VDSL آن‌ها ثبت‌نام کرده تا جزو اولین نفراتی باشد که در صورت شروع به ارائه این سرویس اینترنت، پورت به آن‌ها تخصیص داده شود.

تعرفه‌ها و حجم

وقتی چیزی کم و نایاب باشد؛ طبیعی است که گرانی و انحصار و کم‌فروشی به دنبال داشته باشد.

در حال حاضر، اینترنت VDSL دقیقا چنین وضعیتی دارد و نباید انتظار داشته باشید مانند اینترنت ADSL و حتی اینترنت همراه 4G با انواع تعرفه‌ها و بسته‌های حجم‌دار و طولانی‌مدت متنوع روبرو باشید یا اینکه بین شرکت‌ها برای ارائه اینترنت ارزان‌تر، رقابت باشد.

هم شرکت مخابرات و هم شرکت شاتل که فعلا سردمداران ارائه اینترنت پرسرعت VDSL هستند؛ برای شروع بسته‌های اینترنت و طرح‌های محدودی دارند که غالبا برای هر کاربری خوش‌آیند نبوده و در ادامه باید مرتبا حجم اضافی خریداری کند.

شاتل دو بسته اینترنت طرح اولیه ۲۴ و ۲۴۰ گیگابایت سالیانه دارد و همراه با مودم ارائه می‌دهد. قیمت بسته‌های اینترنت حجم اضافی شاتل مشابه ADSL است و تفاوتی ندارد ولی قیمت بسته‌های شروع متفاوت و به طبع گران‌تر است.

شرکت مخابرات هم سه بسته شروع سه ماهه، شش ماهه و یک ساله دارد که هریک به ترتیب ۵۰، ۱۰۰ و ۴۴۰ گیگابایت حجم دارند و ۶۰، ۱۵۰ و ۴۰۰ هزار تومان بدون مودم قیمت خوردند.

البته، مخابرات در ادامه و زمانی که مشترک VDSL می‌خواهد بسته‌های خود را تمدید کند؛ تنوع طرح بیشتری دارد و کاربر می‌تواند از میان چندین بسته، یکی را انتخاب و خریداری کند؛ اگرچه باز برای بسته‌های پرسرعت انتخاب‌های محدودی وجود دارد:

راه‌حل: اگر اینترنت VDSL دم در خانه شما آمده است؛ دست دست نکنید و با هر تعرفه و قیمت و حجم بسته‌ای؛ مشترک آن شوید. بر سر یک پورت VDSL در برخی شهرها و مناطق دعوا است و باید هدف نخست شما گرفتن یک پورت باشد. پس از آن، می‌توانید برای ماه‌های بعدی، طرح‌های دیگری بخرید یا حجم بسته اضافی خریداری کنید.

شرکت‌ها برای فروش بیشتر و جذب مخاطب و تشویق به مصرف بیشتر، انواع جشنواره‌های تخفیفی را در نظر می‌گیرند و در این جشنواره‌ها می‌توانید بسته‌های پرحجم یک ساله با قیمت‌هایی تا ۵۰ درصد تخفیف بگیرید.

مثلا، شاتل هر ماه چندین جشنواره فروش بسته اینترنت تخفیف‌دار برای مشترکان ADSL و VDSL دارد. به علاوه، کم‌کم و با رقابتی شدن بازار VDSL شاهد افت قیمت‌ها و افزایش تنوع بسته‌ها خواهید بود.

مودم VDSL

برای استفاده از اینترنت VDSL نیاز به یک مودم VDSL دارید. با همان مودم ADSL نمی‌توانید از اینترنت VDSL استفاده کنید؛ جز اینکه از استاندارد VDSL پشتیبانی کند.

شرکت‌های اینترنتی همراه با فروش سرویس اینترنت وی‌دی‌اس‌ال، یک مودم هم به شما می‌دهند. شاتل مودم‌های برند زایکسل و مخابرات مودم‌های برند یوتل را به کاربران می‌دهند.

شاتل هزینه مودم را نقدا و همان در زمان ثبت‌نام می‌گیرد و غالبا قیمت مودم ۸۰۰ هزار تومان است ولی مخابرات به کاربر اجازه می‌دهد مودم را اقساطی شش ماهه خریداری کند.

بنابراین؛ در گام نخست و خرید یک سرویس اینترنت، مشکل مودم نخواهید داشت و می‌توانید به اینترنت VDSL وصل شوید اما در ادامه اگر گیمر هستید؛ کاربر حرفه‌ای مالتی‌مدیاکار هستید؛ یک شرکت و کسب‌وکار با ده‌ها کاربر وای‌فای هستید؛ باید به فکر خرید یک مودم VDSL دو بانده قوی و خوب باشید.

راه‌حل: خوش‌بختانه، این روزها مودم‌های VDSL قوی در بازار ایران یافت می‌شود و شما می‌توانید یکی از آن‌ها را خریداری و به جای مودمی که شرکت داده است؛ استفاده کنید. از جمله بهترین مودم‌های وی‌دی‌اس‌ال در ابزار ایران می‌توان به مودم تی‌پی‌لینک VR400، ایسوس DSL-AC۵۵U، ایسوس DSL-AC۸۸U، تی‌پی‌لینک VR600 و VR900 و ایسوس DSL-AC۶۸U اشاره کرد.

سرعت و کیفیت اینترنت VDSL

برای اینترنت VDSL ثبت‌نام می‌کنیم؛ سرویسی از یک شرکت می‌گیریم؛ مودم را خریداری کرده و نصب می‌کنیم ولی سرعت و کیفیت اینترنت VDSL آن چیزی که تعریف می‌کردند؛ نیست و تفاوت آن‌چنانی با اینترنت ADSL ندارد.

یکی از مشکلات بزرگ VDSL در ماه‌های اخیر همین مورد بوده و کاربران زیادی آن را گزارش دادند. سرویس اینترنت ۵۰ مگابیت مخابرات را خریداری کردند ولی سرعتی بیشتر از ۱۷ الی ۱۸ مگابیت ندارند.

سرویس اینترنت VDSL شاتل را به امید سرعت ۷۰ مگابیت خریداری کردند ولی سرعتی بیشتر از ۳۰ مگابیت دریافت نمی‌کنند. پینگ اینترنت هم بالا و بیش از ۱۰۰ میلی‌ثانیه است.

صفر تا صد تجربه اینترنت VDSL: از ثبت‌نام، هزینه و مودم تا رانژه، سرعت و کیفیت

در اینجا باید به یک اشاره کرد. نخست، شرکت‌ها در هنگام فروش سرویس VDSL به مشتری، حداقل و حداکثر سرعت سرویس را می‌گویند. مثلا مخابرات می‌گوید حداقل ۱۰ مگابیت و حداکثر ۵۰ مگابیت یا شاتل می‌گوید حداقل ۲۰ مگابیت و حداکثر ۷۰ مگابیت!

چون هم تجهیزات نصب شده در مراکز مخابراتی و کافوها و هم فاصله مشتری با کافوها در سرعت اینترنت تاثیرگذار است. کشش خط تلفن خانه را هم باید در نظر بگیرید. اگر خطوط تلفن خانه شما قدیمی و پرنویز باشند؛ نباید انتظار زیادی از اینترنت VDSL داشته باشید.

راه‌حل: نخست، سعی کنید سرویس‌های پرسرعت‌تر شرکت‌ها را خریداری کنید. اگر قرار است پول بیشتری برای لذت بردن از یک اینترنت پرسرعت واقعی بدهید؛ پس بهتر است تفاوت آن با ADSL محسوس باشد. مثلا، مخابرات سرویس‌های VDSL از ۲ مگابیت تا ۵۰ مگابیت دارد. سرویس‌های ۲۰ و ۳۰ مگابیت هم دارد ولی شما بهتر است سرویس ۵۰ مگابیت را خریداری کنید.

دوم، حتما با پشتیبانی شرکت اینترنتی تماس گرفته و در چندین نوبت، وضعیت کیفیت اینترنت روی خط خودتان را بررسی و ارزیابی کنید. اپراتورها به شما پیشنهاداتی می‌دهند و شاید کار به تعویض کابل‌های خط تلفن داخل منزل بکشد تا کیفیت اینترنت بهتر شود.